Thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả

Quản trị viên Phan Dũng

Cập nhật: 26/05/2025

Thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh là một trong những vấn đề về xương khớp có thể gây đau đớn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tình trạng này thường xảy ra khi các đĩa đệm giữa các đốt sống bị thoái hóa, gây chèn ép lên dây thần kinh, dẫn đến các triệu chứng như đau lưng, tê bì, yếu cơ. Vietmec hiểu rằng việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiệu quả cho căn bệnh này.

Định nghĩa thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh

Thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh là tình trạng bệnh lý xảy ra khi các đĩa đệm giữa các đốt sống bị thoái hóa, dẫn đến chèn ép lên các dây thần kinh ở khu vực cột sống. Điều này gây ra các triệu chứng đau đớn và khó chịu cho người bệnh, làm giảm khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Đây là một bệnh lý phổ biến ở người cao tuổi nhưng cũng có thể xảy ra ở những người trẻ tuổi do các yếu tố như thói quen sinh hoạt không khoa học hoặc chấn thương.

Triệu chứng thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh

Thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh có thể xuất hiện với nhiều triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào mức độ và vị trí của cột sống bị ảnh hưởng. Những triệu chứng này có thể được phân loại thành hai nhóm chính: triệu chứng khởi phát và triệu chứng đặc trưng.

Triệu chứng khởi phát

Đau nhức lưng dưới: Cảm giác đau bắt đầu ở vùng lưng dưới, có thể lan xuống các bộ phận khác như mông hoặc đùi.
Cảm giác căng cứng: Người bệnh thường cảm thấy cứng khớp, khó cử động hoặc thay đổi tư thế.
Tê bì, ngứa ran: Một số người bệnh có thể cảm thấy tê bì hoặc ngứa ran ở vùng lưng hoặc chân.

Triệu chứng đặc trưng

Đau lan tỏa: Cơn đau có thể lan ra các vùng khác như mông, đùi, hoặc xuống chân, gây khó khăn trong việc di chuyển hoặc đứng lâu.
Yếu cơ: Sự chèn ép lên dây thần kinh có thể làm yếu cơ, đặc biệt là ở chân, khiến người bệnh khó đứng hoặc đi lại.
Mất cảm giác: Một số bệnh nhân có thể mất cảm giác ở các khu vực bị ảnh hưởng, như chân hoặc mông.
Khó kiểm soát tiểu tiện: Trong một số trường hợp nặng, bệnh nhân có thể gặp phải tình trạng khó kiểm soát tiểu tiện hoặc đại tiện, do sự ảnh hưởng đến các dây thần kinh kiểm soát cơ bàng quang và ruột.

Nguyên nhân thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh

Thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó một số yếu tố có thể liên quan đến thói quen sinh hoạt hoặc yếu tố di truyền. Hãy cùng tìm hiểu những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này.

Lão hóa: Khi tuổi tác tăng lên, các đĩa đệm giữa các đốt sống trở nên mỏng và mất đi khả năng đàn hồi, dễ bị tổn thương và thoái hóa. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất ở người cao tuổi.
Chấn thương cột sống: Những chấn thương như tai nạn giao thông hoặc va đập mạnh có thể làm tổn thương cột sống và dẫn đến thoái hóa sớm, gây chèn ép lên dây thần kinh.
Tính chất công việc: Các công việc yêu cầu ngồi lâu hoặc mang vác nặng có thể gây áp lực lên cột sống, làm tăng nguy cơ thoái hóa đĩa đệm và ảnh hưởng đến dây thần kinh.
Thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể quá lớn làm tăng áp lực lên cột sống, dẫn đến việc đĩa đệm dễ bị nén và thoái hóa nhanh chóng.
Di truyền: Một số người có xu hướng dễ mắc bệnh thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh do yếu tố di truyền từ gia đình, khiến các đĩa đệm dễ bị tổn thương sớm.
Lối sống ít vận động: Việc thiếu vận động thể chất làm giảm sự linh hoạt của cột sống và các cơ xung quanh, góp phần vào quá trình thoái hóa và chèn ép dây thần kinh.

Đối tượng dễ mắc thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh

Thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh không chỉ xảy ra ở người già mà còn có thể gặp ở những người trẻ tuổi, đặc biệt là những đối tượng có lối sống không lành mạnh. Dưới đây là những đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi căn bệnh này:

Người cao tuổi: Quá trình lão hóa tự nhiên làm cho đĩa đệm trở nên yếu đi và dễ bị thoái hóa, gây chèn ép lên dây thần kinh.
Người làm công việc văn phòng: Việc ngồi lâu và ít vận động có thể dẫn đến tình trạng thoái hóa cột sống, đặc biệt là ở vùng thắt lưng và cổ.
Người thừa cân hoặc béo phì: Trọng lượng dư thừa tạo áp lực lớn lên cột sống, làm tăng nguy cơ thoái hóa đĩa đệm và chèn ép dây thần kinh.
Vận động viên hoặc người lao động nặng: Những người thường xuyên mang vác vật nặng hoặc thực hiện các động tác thể lực mạnh mẽ dễ gây tổn thương cho cột sống.
Người có tiền sử chấn thương cột sống: Những người từng gặp tai nạn hoặc bị thương ở vùng cột sống có nguy cơ cao hơn bị thoái hóa và chèn ép dây thần kinh.

Biến chứng thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh

Thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Dưới đây là những biến chứng mà người bệnh có thể phải đối mặt:

Đau mãn tính: Nếu không được điều trị, cơn đau có thể kéo dài và trở thành đau mãn tính, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, khiến người bệnh khó thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày.
Yếu cơ: Dây thần kinh bị chèn ép có thể dẫn đến tình trạng yếu cơ, đặc biệt là ở chân, gây khó khăn khi đi lại hoặc đứng vững.
Mất cảm giác: Sự chèn ép lâu dài lên các dây thần kinh có thể dẫn đến tình trạng mất cảm giác ở các vùng bị ảnh hưởng, khiến bệnh nhân khó kiểm soát các cơ quan như tay, chân.
Khó khăn trong kiểm soát tiểu tiện: Một số bệnh nhân có thể gặp phải tình trạng khó kiểm soát tiểu tiện hoặc đại tiện khi bệnh tiến triển nặng, do sự ảnh hưởng đến các dây thần kinh điều khiển bàng quang và ruột.
Hội chứng chùm đuôi ngựa: Đây là một biến chứng nghiêm trọng, khi các dây thần kinh ở cuối cột sống bị chèn ép nặng, dẫn đến đau dữ dội, mất cảm giác và yếu cơ, ảnh hưởng đến khả năng vận động và kiểm soát các cơ quan.

Chẩn đoán thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh

Chẩn đoán thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh là bước quan trọng để xác định tình trạng bệnh và có phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán phổ biến:

Chụp X-quang: Đây là phương pháp chẩn đoán ban đầu để xác định sự thoái hóa của đĩa đệm và các dấu hiệu bất thường khác trong cột sống. X-quang giúp bác sĩ quan sát được hình ảnh các đốt sống và đĩa đệm.
Cộng hưởng từ (MRI): MRI là phương pháp chính xác để đánh giá mức độ chèn ép lên dây thần kinh và tình trạng thoái hóa của cột sống. Đây là kỹ thuật không xâm lấn và cung cấp hình ảnh chi tiết của các mô mềm, dây thần kinh và đĩa đệm.
Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): CT scan giúp bác sĩ nhìn thấy cấu trúc xương và các mô mềm xung quanh, giúp phát hiện các bất thường trong cột sống, như thoái hóa đĩa đệm hoặc sự chèn ép lên dây thần kinh.
Điện cơ đồ (EMG): Phương pháp này giúp đánh giá chức năng của dây thần kinh và cơ bắp, giúp phát hiện tình trạng yếu cơ hoặc mất cảm giác do sự chèn ép thần kinh.
Kiểm tra lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các phản xạ thần kinh, kiểm tra khả năng vận động và cảm giác của bệnh nhân để đánh giá mức độ ảnh hưởng của bệnh.

Ngoài các phương pháp hiện đại, trong y học cổ truyền, việc chẩn đoán thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh thường dựa vào các dấu hiệu lâm sàng như sự thay đổi về vận động, cảm giác tê bì, đau nhức và các triệu chứng khác của bệnh nhân. Thầy thuốc y học cổ truyền sẽ sử dụng phương pháp bắt mạch, hỏi bệnh và khám lâm sàng để đánh giá tình trạng bệnh. Các bài thuốc và phương pháp điều trị được thiết kế dựa trên cơ sở cân bằng âm dương, khí huyết, và tác động đến các huyệt đạo để giảm đau, cải thiện lưu thông máu và thư giãn cơ bắp.

Phương pháp điều trị thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là vô cùng quan trọng để cải thiện tình trạng bệnh và giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi. Dưới đây là những phương pháp điều trị thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh được áp dụng phổ biến, bao gồm cả cách điều trị tại nhà, Tây y và Đông y.

Mẹo điều trị tại nhà

Điều trị thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh tại nhà có thể giúp giảm đau và cải thiện sự linh hoạt của cột sống. Tuy nhiên, các biện pháp này chỉ hiệu quả trong trường hợp bệnh nhẹ và không thể thay thế các phương pháp điều trị chuyên sâu.

Chườm nóng hoặc lạnh: Chườm nóng giúp thư giãn cơ bắp, giảm căng thẳng, trong khi chườm lạnh có tác dụng giảm viêm và đau nhức. Bạn có thể chườm nóng hoặc lạnh lên khu vực đau từ 15-20 phút.
Tập thể dục nhẹ nhàng: Các bài tập như đi bộ, bơi lội, hay yoga giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, giảm áp lực lên cột sống và giúp cải thiện sự linh hoạt.
Thư giãn và nghỉ ngơi hợp lý: Khi bị đau lưng, hãy nghỉ ngơi nhưng không nằm quá lâu. Việc duy trì tư thế đúng khi ngồi, đứng hoặc ngủ sẽ giảm bớt áp lực lên cột sống.
Sử dụng thảo dược: Một số loại thảo dược như gừng, nghệ, hay lá lốt có tác dụng giảm viêm và đau nhức. Bạn có thể pha trà gừng, uống nước nghệ hoặc dùng lá lốt làm thuốc xông.
Massage: Massage nhẹ nhàng vùng lưng dưới có thể giúp giảm căng cơ và thư giãn các cơ bắp bị mỏi do tình trạng thoái hóa.

Lưu ý: Những phương pháp này chỉ giúp giảm bớt triệu chứng tạm thời và không thể chữa trị hoàn toàn thoái hóa cột sống. Bạn không nên thay thế chúng bằng các phương pháp điều trị y tế chuyên nghiệp nếu bệnh trở nặng.

Điều trị bằng Tây Y

Tây y cung cấp nhiều phương pháp điều trị hiệu quả để giải quyết vấn đề thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh. Các phương pháp này có thể bao gồm việc sử dụng thuốc, phẫu thuật hoặc các liệu pháp hỗ trợ.

Thuốc giảm đau và chống viêm: Các loại thuốc như Paracetamol, Ibuprofen hoặc thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) có thể giúp giảm đau và viêm do thoái hóa cột sống.
Thuốc giãn cơ: Những loại thuốc giãn cơ như Cyclobenzaprine giúp thư giãn các cơ bị căng, từ đó giảm đau lưng do chèn ép dây thần kinh.
Vật lý trị liệu: Phương pháp này bao gồm các bài tập giúp phục hồi chức năng cột sống, giảm cứng cơ và cải thiện sự linh hoạt.
Phẫu thuật: Nếu các phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả và tình trạng bệnh nghiêm trọng, phẫu thuật có thể được xem xét để loại bỏ các đĩa đệm bị thoái hóa hoặc giải nén các dây thần kinh bị chèn ép.
Liệu pháp tâm lý và điều chỉnh hành vi: Trong một số trường hợp, liệu pháp tâm lý như CBT (Cognitive Behavioral Therapy) có thể giúp bệnh nhân đối mặt với nỗi lo âu và căng thẳng liên quan đến bệnh.

Ưu điểm: Phương pháp Tây y giúp giảm đau nhanh chóng và điều trị các triệu chứng nặng hiệu quả. Thuốc và phẫu thuật có thể giúp giảm chèn ép dây thần kinh, cải thiện khả năng vận động và giảm các cơn đau.

Nhược điểm: Việc sử dụng thuốc tây có thể gây tác dụng phụ như buồn nôn, loét dạ dày, hoặc các vấn đề về thận khi dùng lâu dài. Phẫu thuật cũng tiềm ẩn nguy cơ biến chứng và cần thời gian phục hồi lâu.

Lưu ý: Mọi phương pháp điều trị bằng thuốc đều phải được bác sĩ kê đơn. Bạn không nên tự ý sử dụng thuốc mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.

Điều trị bằng Đông Y

Điều trị thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh bằng y học cổ truyền tập trung vào việc điều hòa khí huyết, cân bằng âm dương và cải thiện lưu thông máu. Các phương pháp này có thể giúp giảm đau, cải thiện chức năng cột sống và giảm chèn ép dây thần kinh.

Châm cứu: Châm cứu giúp tác động vào các huyệt đạo, kích thích sự lưu thông khí huyết và giảm tắc nghẽn, giúp giảm đau và phục hồi chức năng cột sống.
Xoa bóp, bấm huyệt: Các phương pháp này giúp giảm căng cơ, giảm đau và cải thiện sự linh hoạt của cột sống, từ đó làm giảm áp lực lên các dây thần kinh.
Sử dụng thảo dược: Các bài thuốc Đông y kết hợp nhiều loại thảo dược như Đinh lăng, Ngưu tất, Cẩu tích… có tác dụng giảm viêm, giảm đau và tăng cường sức khỏe xương khớp.
Cấy chỉ: Đây là phương pháp kết hợp giữa châm cứu và bấm huyệt, giúp giảm đau và cải thiện khả năng vận động.

Ưu điểm: Phương pháp Đông y có tác dụng bền vững, giúp phục hồi sức khỏe từ bên trong mà không gây tác dụng phụ. Điều trị bằng Đông y cũng giúp cải thiện sức đề kháng và hỗ trợ quá trình phục hồi của cơ thể.

Nhược điểm: Tiến triển của phương pháp Đông y chậm hơn so với Tây y, và hiệu quả có thể không rõ rệt nếu bệnh lý đã ở mức độ nặng. Điều trị bằng Đông y cần kiên trì và thời gian dài để đạt hiệu quả tối ưu.

Lưu ý: Mặc dù phương pháp Đông y là an toàn, nhưng để đạt được hiệu quả cao, bạn nên tìm đến các bác sĩ y học cổ truyền có chuyên môn để được tư vấn và điều trị phù hợp.

Lưu ý khi điều trị thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh

Khi điều trị thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh, bạn cần lưu ý một số vấn đề quan trọng để giúp quá trình điều trị hiệu quả và an toàn. Những lưu ý dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách thức điều trị và phòng tránh các biến chứng không mong muốn.

Thăm khám định kỳ: Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu thoái hóa cột sống, từ đó có biện pháp điều trị kịp thời, ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng.
Tùy vào mức độ bệnh: Phương pháp điều trị cần được lựa chọn dựa trên mức độ thoái hóa và tình trạng chèn ép dây thần kinh. Bệnh nhẹ có thể điều trị tại nhà, nhưng nếu bệnh đã nặng, cần đến sự can thiệp y tế chuyên sâu.
Lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp: Hãy trao đổi với bác sĩ về các phương pháp điều trị, từ sử dụng thuốc đến các liệu pháp phẫu thuật, vật lý trị liệu hoặc Đông y. Việc sử dụng thuốc Tây phải được kê đơn và hướng dẫn cụ thể.
Chế độ sinh hoạt hợp lý: Duy trì lối sống lành mạnh, tránh mang vác vật nặng hoặc làm việc quá sức, vì điều này có thể làm tình trạng bệnh thêm nghiêm trọng. Tập thể dục đều đặn cũng giúp cải thiện sự linh hoạt của cột sống.
Chế độ ăn uống khoa học: Đảm bảo chế độ ăn uống giàu canxi, vitamin D, và các dưỡng chất giúp xương khớp chắc khỏe. Hạn chế thức ăn có chứa nhiều dầu mỡ, đường và chất béo để giảm nguy cơ thừa cân, béo phì.
Thực hiện đúng chỉ dẫn điều trị: Mỗi phương pháp điều trị đều có quy trình riêng. Bạn cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thay đổi liều thuốc hoặc dừng thuốc khi chưa có chỉ định.
Theo dõi triệu chứng thường xuyên: Nếu các triệu chứng như đau lưng, tê bì, yếu cơ có dấu hiệu tăng nặng hoặc xuất hiện các dấu hiệu mới, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn và điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời.

Hy vọng những thông tin mà Vietmec cung cấp trên đây sẽ giúp bạn đọc có thêm những lưu ý quan trọng trong quá trình điều trị thoái hóa cột sống chèn dây thần kinh. Khi tình trạng bệnh đã có dấu hiệu rõ rệt, bạn nên đến thăm khám và điều trị sớm để hạn chế biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.