Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị thoái hóa đốt sống cổ ở người trẻ

Thoái hóa đốt sống cổ vốn là bệnh lý thường gặp ở người lớn tuổi nhưng hiện nay đang có xu hướng trẻ hóa. Tình trạng này gây ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng vận động, chất lượng sống và hiệu suất công việc của người trẻ tuổi. Vietmec nhận thấy việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và hướng điều trị kịp thời sẽ giúp bạn đọc phòng ngừa sớm, hạn chế nguy cơ biến chứng, tránh để bệnh lý xương khớp này làm gián đoạn cuộc sống.

Giải đáp thoái hóa đốt sống cổ ở người trẻ: Bạn không già nhưng cổ đã mỏi?

Thoái hóa đốt sống cổ là tình trạng tổn thương sụn khớp và đĩa đệm vùng cổ, thường đi kèm hiện tượng mọc gai xương, hẹp lỗ liên hợp, chèn ép rễ thần kinh. Trước đây, bệnh chủ yếu xảy ra ở người cao tuổi, tuy nhiên hiện nay nhóm người trẻ tuổi (từ 25–40 tuổi) đang ngày càng có tỷ lệ mắc cao do ảnh hưởng của lối sống ít vận động và đặc thù công việc văn phòng.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thoái hóa khớp nói chung, bao gồm cả đốt sống cổ, là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra tàn tật và suy giảm chất lượng sống ở người trưởng thành. Bệnh tiến triển chậm, âm thầm và dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề xương khớp thông thường nên thường bị bỏ qua cho đến khi triệu chứng rõ rệt.

Một số biểu hiện đặc trưng của tình trạng thoái hóa đốt sống cổ ở người trẻ bao gồm:

• Cảm giác đau mỏi vùng cổ gáy, đặc biệt khi ngồi lâu hoặc làm việc sai tư thế

• Cứng cổ, khó xoay đầu sang hai bên

• Đau lan từ cổ lên đầu hoặc xuống vai gáy, có thể kèm theo tê bì tay

• Chóng mặt, ù tai, mất ngủ nếu tình trạng nặng và ảnh hưởng đến tuần hoàn máu não

Bệnh thường ảnh hưởng đến vùng cổ từ đốt sống C4 đến C7 – khu vực dễ bị tổn thương do chịu nhiều áp lực khi đầu cúi xuống hoặc xoay vặn thường xuyên. Nếu không được nhận diện sớm và can thiệp đúng cách, bệnh có thể tiến triển thành mạn tính, gây biến dạng cột sống cổ, thoát vị đĩa đệm cổ, rối loạn vận động hoặc thậm chí ảnh hưởng đến tủy sống.

Phân loại mức độ thoái hóa đốt sống cổ thường bao gồm:

• Mức độ nhẹ: Đau nhức vùng cổ không thường xuyên, thường xuất hiện sau khi ngồi lâu hoặc làm việc sai tư thế

• Mức độ trung bình: Đau lan ra vai, cánh tay, kèm tê tay và chóng mặt thoáng qua

• Mức độ nặng: Đau kéo dài, rối loạn cảm giác, yếu cơ, mất ngủ, ảnh hưởng khả năng lao động

Việc nhận diện sớm các biểu hiện trên và phân biệt với những bệnh lý khác như viêm khớp dạng thấp, thoát vị đĩa đệm cổ hay đau thần kinh vai gáy là yếu tố then chốt để can thiệp điều trị hiệu quả và phòng ngừa biến chứng về sau.

Nguyên nhân do bệnh lý: Khi thoái hóa không còn là vấn đề tuổi tác

Không ít người trẻ tuổi đã phải đối mặt với thoái hóa đốt sống cổ do nhiều bệnh lý nền hoặc tổn thương cơ học tiềm ẩn:

• Thoát vị đĩa đệm cổ: Đĩa đệm bị lệch ra ngoài gây chèn ép tủy và rễ thần kinh vùng cổ

• Viêm khớp dạng thấp: Gây phá hủy sụn và khớp cổ, dẫn đến biến dạng và thoái hóa

• Hội chứng cổ vai cánh tay: Tình trạng chèn ép rễ thần kinh cổ làm tăng nguy cơ tổn thương cột sống

• Gai cột sống cổ: Mọc thêm xương gây cọ xát, đau nhức và cứng cổ

Những bệnh lý này không chỉ làm trầm trọng thêm tổn thương khớp cổ mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng vận động, tuần hoàn và thần kinh vùng đầu cổ nếu không được kiểm soát kịp thời.

Nguyên nhân không do bệnh lý: Những thói quen xấu đang âm thầm làm hại cột sống cổ

Bên cạnh nguyên nhân bệnh lý, phần lớn trường hợp thoái hóa đốt sống cổ ở người trẻ lại xuất phát từ chính lối sống và môi trường làm việc hiện đại:

• Ngồi sai tư thế trong thời gian dài: Gập cổ, rướn người về trước tạo áp lực lên đốt sống cổ

• Thiếu vận động: Ít tham gia thể dục thể thao khiến hệ cơ xương suy yếu

• Sử dụng thiết bị công nghệ liên tục: Cúi đầu dùng điện thoại, laptop khiến cổ chịu lực gấp 4–5 lần bình thường

• Ngủ gối quá cao hoặc không đúng tư thế: Làm cột sống cổ bị gập kéo dài, lâu dần dẫn đến thoái hóa

• Căng thẳng kéo dài: Làm cơ vùng cổ co cứng, giảm lưu thông máu nuôi dưỡng khớp

Đây là những yếu tố có thể kiểm soát và điều chỉnh ngay trong đời sống hằng ngày, nếu bạn đọc nhận diện kịp thời và thay đổi thói quen trước khi các tổn thương cấu trúc xương khớp trở nên không thể phục hồi.

Biến chứng nguy hiểm thoái hóa đốt sống cổ ở người trẻ bạn không nên chủ quan

Nhiều bạn trẻ hiện nay thường bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo ban đầu của thoái hóa đốt sống cổ vì cho rằng đây là vấn đề của người lớn tuổi. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát và điều trị đúng cách, tình trạng này có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống.

• Đau lan xuống tay, vai và bả vai: Do chèn ép các rễ thần kinh tại vùng cổ, người bệnh thường cảm thấy tê bì, đau lan kèm yếu cơ, đặc biệt khi cử động cổ hoặc nâng đỡ vật nặng.

• Hạn chế vận động cổ: Các đốt sống bị thoái hóa gây ra tình trạng cứng cổ, khó xoay, khó cúi ngửa, ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày và công việc.

• Rối loạn tiền đình và tuần hoàn não: Khi thoái hóa làm hẹp lỗ tiếp hợp, cản trở lưu thông máu lên não, dễ gây hoa mắt, chóng mặt, giảm trí nhớ, mất thăng bằng.

• Gai cột sống cổ: Các tổn thương lâu ngày khiến cơ thể phản ứng bằng việc hình thành gai xương, càng làm gia tăng chèn ép lên thần kinh và mạch máu.

• Hội chứng chèn ép tủy sống: Biến chứng nặng nhất, có thể gây mất cảm giác, yếu liệt chi, rối loạn đại tiểu tiện nếu không can thiệp kịp thời.

Khi nào bạn trẻ cần gặp bác sĩ nếu nghi ngờ thoái hóa đốt sống cổ?

Nhiều trường hợp thoái hóa đốt sống cổ giai đoạn đầu có thể kiểm soát tại nhà bằng điều chỉnh tư thế, nghỉ ngơi hợp lý. Tuy nhiên, nếu bạn gặp phải các dấu hiệu sau, Vietmec khuyên bạn cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chuyên sâu:

• Đau cổ kéo dài trên 1 tuần: Cơn đau không thuyên giảm dù đã nghỉ ngơi, chườm nóng, dùng thuốc giảm đau thông thường.

• Đau lan xuống vai, cánh tay hoặc kèm tê buốt: Đặc biệt nếu có dấu hiệu yếu cơ, giảm vận động ở tay.

• Cứng cổ vào buổi sáng hoặc sau thời gian nghỉ: Cảm giác cổ bị “kẹt” không thể xoay đầu linh hoạt như bình thường.

• Hoa mắt, chóng mặt khi thay đổi tư thế: Có thể kèm theo ù tai, mất thăng bằng, giảm tập trung.

• Có tiền sử chấn thương cổ hoặc va đập mạnh vùng đầu cổ.

• Cảm giác mất kiểm soát tiểu tiện, đại tiện: Dấu hiệu nghiêm trọng liên quan đến tổn thương tủy sống, cần cấp cứu kịp thời.

• Không thể thực hiện công việc, sinh hoạt thường ngày do cơn đau cổ quá dữ dội.

Việc gặp bác sĩ sớm giúp bạn đọc được chỉ định các xét nghiệm phù hợp, từ đó kiểm soát bệnh kịp thời, ngăn ngừa những biến chứng đáng tiếc xảy ra.

Phương pháp điều trị thoái hóa đốt sống cổ ở người trẻ

Tùy vào mức độ nặng nhẹ và nguyên nhân gây bệnh, việc điều trị thoái hóa đốt sống cổ ở người trẻ sẽ có những hướng tiếp cận khác nhau. Dưới đây là các nhóm phương pháp được sử dụng phổ biến và mang lại hiệu quả tốt nếu áp dụng đúng cách.

Điều trị bằng thuốc tây y

Dành cho những trường hợp bệnh có dấu hiệu tiến triển nặng, gây đau nhức nhiều, ảnh hưởng đến chất lượng sống.

• Thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAIDs): Giúp giảm đau, kháng viêm tại chỗ hiệu quả như ibuprofen, diclofenac.

• Thuốc giãn cơ: Như mydocalm, tolperisone hỗ trợ giảm co cứng cơ vùng cổ vai gáy.

• Thuốc giảm đau thần kinh: Gabapentin hoặc pregabalin dùng khi có triệu chứng đau lan theo dây thần kinh.

• Corticosteroids: Dùng đường uống hoặc tiêm trong trường hợp viêm nặng, đáp ứng kém với thuốc giảm đau thông thường.

Lưu ý khi dùng thuốc:

• Không tự ý tăng liều hay kéo dài thời gian sử dụng.

• Nên uống sau ăn để hạn chế kích ứng dạ dày.

• Thận trọng với người có tiền sử loét dạ dày, cao huyết áp, tiểu đường.

Ưu điểm:

• Hiệu quả giảm triệu chứng nhanh.

• Tiện lợi trong trường hợp cần cải thiện cấp tính.

Nhược điểm:

• Không điều trị tận gốc nguyên nhân bệnh.

• Dễ gây tác dụng phụ nếu dùng lâu dài hoặc sai cách.

Sử dụng mẹo dân gian hỗ trợ

Phù hợp với các trường hợp nhẹ, đau mỏi cổ không liên tục, muốn tận dụng thảo dược tự nhiên có sẵn tại nhà.

• Lá ngải cứu sao muối: Giảm đau, chống viêm khi chườm nóng.

  • Rang ngải cứu với muối hạt cho nóng.

  • Cho vào khăn vải sạch rồi chườm lên vùng cổ bị đau.

• Gừng tươi: Tác dụng làm ấm, giảm sưng tấy.

  • Giã nát gừng, pha với nước nóng để ngâm khăn và chườm.

• Rượu hạt gấc: Giúp cải thiện tuần hoàn máu tại chỗ.

  • Hạt gấc nướng chín, giã nát, ngâm với rượu trắng 1 tuần, xoa bóp vùng cổ.

• Lá lốt: Tác dụng giảm đau mỏi cổ.

  • Đun nước lá lốt và xông hơi vùng vai gáy.

• Chườm nóng bằng muối và lá trầu không: Dễ làm, tác động tốt đến cơ vùng cổ.

Ưu điểm:

• An toàn, chi phí thấp, dễ thực hiện tại nhà.

• Giảm triệu chứng nhẹ mà không dùng thuốc.

Nhược điểm:

• Không thay thế được phương pháp điều trị chính.

• Hiệu quả chậm, phụ thuộc vào cơ địa và mức độ tổn thương.

Điều trị bằng Đông y

Với nền tảng lấy gốc trị ngọn, Đông y hướng tới mục tiêu điều trị tận gốc nguyên nhân gây thoái hóa, đồng thời bồi bổ khí huyết, cân bằng ngũ tạng giúp tăng cường sức đề kháng và ngăn bệnh tái phát.

Theo Đông y, thoái hóa đốt sống cổ là hệ quả của tình trạng “phong hàn thấp xâm nhập”, “can thận hư tổn” khiến khí huyết không lưu thông đến kinh lạc vùng cổ. Khi điều trị, các thầy thuốc chú trọng đến việc “khu phong tán hàn”, “hoạt huyết thông lạc”, “bổ can thận” để phục hồi đốt sống cổ từ bên trong.

Các vị thuốc thường dùng bao gồm:

• Độc hoạt, phòng phong: Tán phong trừ thấp, giảm đau hiệu quả.

• Ngưu tất, đương quy, xuyên khung: Hoạt huyết hóa ứ, tăng lưu thông máu.

• Tục đoạn, cẩu tích: Bổ can thận, mạnh gân cốt, hỗ trợ tái tạo sụn khớp.

• Tang ký sinh: Giúp thư cân hoạt lạc, chuyên dùng trong bệnh lý xương khớp mạn tính.

Ưu điểm của Đông y:

• Tác động sâu, điều trị toàn diện từ nguyên nhân đến triệu chứng.

• Ít tác dụng phụ, an toàn khi dùng dài ngày.

• Hiệu quả bền vững, đặc biệt với người trẻ có khả năng phục hồi cao.

Nhược điểm:

• Hiệu quả chậm, cần kiên trì sử dụng.

• Cần lựa chọn bài thuốc đúng thể bệnh và cơ địa, tránh tùy tiện dùng theo truyền miệng.

Với người trẻ tuổi bị thoái hóa đốt sống cổ, Đông y đóng vai trò là giải pháp phục hồi cơ thể tổng thể, hạn chế tái phát và nâng cao chất lượng sống lâu dài. Tuy nhiên, cần tham khảo tư vấn của chuyên gia y học cổ truyền để được kê đơn chính xác, tránh tự điều trị gây sai lệch.

Những lưu ý bạn trẻ cần nhớ khi điều trị thoái hóa đốt sống cổ để đạt hiệu quả tối ưu

Việc điều trị thoái hóa đốt sống cổ ở người trẻ không chỉ dừng lại ở việc uống thuốc hay tập luyện, mà còn phụ thuộc rất lớn vào ý thức tuân thủ, kiên trì và phòng ngừa lâu dài. Dưới đây là những lưu ý quan trọng mà Vietmec khuyến nghị bạn đọc nên ghi nhớ:

Lưu ý khi thăm khám và điều trị:

• Tuân thủ đúng chỉ định và phác đồ điều trị từ bác sĩ hoặc thầy thuốc y học cổ truyền, không tự ý thay đổi liều hoặc bỏ thuốc giữa chừng.

• Không lạm dụng thuốc giảm đau khi chưa có hướng dẫn chuyên môn vì có thể gây hại dạ dày, gan, thận.

• Kết hợp các phương pháp điều trị hợp lý, ưu tiên điều trị kết hợp giữa Tây y – Đông y – vật lý trị liệu để tăng hiệu quả phục hồi.

• Chủ động trao đổi với bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường trong quá trình điều trị, không giấu triệu chứng hoặc tự xử lý tại nhà.

• Lựa chọn cơ sở y tế uy tín, có chuyên khoa xương khớp để được tư vấn và kiểm tra định kỳ chính xác hơn.

• Nếu điều trị bằng bài thuốc dân gian, cần kiểm chứng công thức và kiên trì thực hiện đều đặn mới mang lại hiệu quả rõ rệt.

Lưu ý trong phòng ngừa và cải thiện triệu chứng:

• Duy trì tư thế đúng khi ngồi làm việc, tránh cúi đầu liên tục quá lâu, nên nghỉ giải lao và vận động nhẹ nhàng sau mỗi 45–60 phút.

• Tập luyện các bài tập giãn cơ, yoga hoặc thể thao nhẹ giúp tăng cường độ dẻo dai và linh hoạt cho đốt sống cổ.

• Tránh mang vác vật nặng lên vai hoặc đội đầu, hạn chế các động tác xoay cổ mạnh và đột ngột.

• Sử dụng gối kê đầu vừa phải, không quá cao hoặc thấp làm ảnh hưởng đến đường cong sinh lý cột sống cổ.

• Kiểm soát cân nặng hợp lý, bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, đặc biệt là canxi, vitamin D, collagen để nuôi dưỡng sụn khớp.

• Giữ tinh thần thoải mái, hạn chế căng thẳng kéo dài vì có thể làm tăng tình trạng co cơ, đau mỏi vùng cổ vai gáy.

Thoái hóa đốt sống cổ ở người trẻ không còn là vấn đề của riêng ai trong xã hội hiện đại. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng cách và điều chỉnh lối sống chính là chìa khóa giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và nâng cao chất lượng sống. Qua bài viết trên, mong rằng Vietmec đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về bệnh lý này và có thêm động lực để chủ động thăm khám khi cần thiết.