U dây thần kinh âm thanh

U dây thần kinh thính giác là một khối u không phải ung thư phát triển trên dây thần kinh chính dẫn từ tai trong đến não. Dây thần kinh này được gọi là dây thần kinh tiền đình. Các nhánh của dây thần kinh ảnh hưởng trực tiếp đến sự cân bằng và thính giác. Áp lực từ u dây thần kinh thính giác có thể gây mất thính giác, ù tai và các vấn đề về thăng bằng. 

U thần kinh thính giác phát triển từ các tế bào Schwann bao phủ dây thần kinh tiền đình. Bệnh thường phát triển chậm và rất hiếm khi, nó có thể phát triển nhanh chóng và đủ lớn để đè lên não, gây ảnh hưởng đến các chức năng quan trọng.

Các phương pháp điều trị u dây thần kinh thính giác bao gồm theo dõi, xạ trị và phẫu thuật cắt bỏ.

Các triệu chứng của u dây thần kinh thính giác thường dễ bị bỏ sót và có thể mất nhiều năm để phát triển. Các triệu chứng có thể xảy ra do ảnh hưởng của khối u lên dây thần kinh thính giác và thăng bằng. Khối u cũng có thể gây áp lực lên các dây thần kinh gần đó kiểm soát cơ mặt, được gọi là dây thần kinh mặt và cảm giác. Các mạch máu hoặc cấu trúc não cũng có thể bị ảnh hưởng bởi u dây thần kinh âm thanh.

Khi khối u phát triển, nó có nhiều khả năng gây ra các triệu chứng đáng chú ý hơn hoặc tồi tệ hơn.

Các triệu chứng phổ biến của u thần kinh âm thanh bao gồm:

• Mất thính giác, thường kéo dài trong nhiều tháng đến nhiều năm. Trong một số ít trường hợp, mất thính lực có thể xảy ra đột ngột. Suy giảm thính lực thường xảy ra ở một bên hoặc nặng hơn ở một bên.
• Ù tai.
• Mất thăng bằng hoặc cảm thấy không ổn định.
• Chóng mặt.
• Tê mặt, cảm thấy bị yếu hoặc mất vận động cơ.
• U dây thần kinh thính giác có thể phát triển đủ lớn để chèn ép thân não và đe dọa tính mạng.

Nguyên nhân của u dây thần kinh thính giác đôi khi có thể liên quan đến vấn đề với gen trên nhiễm sắc thể số 22. Thông thường, gen này tạo ra protein ức chế khối u giúp kiểm soát sự phát triển của tế bào Schwann bao phủ các dây thần kinh.

Nguyên nhân gây ra u dây thần kinh thính giác thường không rõ ràng. Sự thay đổi gen này được di truyền ở những người mắc chứng rối loạn hiếm gặp gọi là bệnh u xơ thần kinh loại 2. Những người mắc bệnh u xơ thần kinh loại 2 thường có khối u phát triển ở thính giác và dây thần kinh thăng bằng ở hai bên đầu. Những khối u này được gọi là u bao sợi thần kinh tiền đình hai bên.

U dây thần kinh thính giác thường khó chẩn đoán ở giai đoạn đầu vì các triệu chứng có thể dễ bị bỏ qua và phát triển chậm theo thời gian. Các triệu chứng phổ biến như giảm thính lực cũng liên quan đến nhiều vấn đề về tai giữa và tai trong khác.

Sau khi hỏi về các triệu chứng của bạn, bác sĩ sẽ tiến hành khám tai. Bạn có thể cần thực hiện các xét nghiệm sau:

• Kiểm tra thính giác: Bài kiểm tra này được thực hiện bởi một chuyên gia thính giác. Trong quá trình kiểm tra, âm thanh được truyền đến từng tai một. Bác sĩ trình bày một loạt các âm thanh có nhiều tông màu khác nhau. Bạn sẽ nói cho bác sĩ biết mỗi lần bạn nghe thấy âm thanh. Mỗi âm được lặp lại ở mức độ mờ nhạt để biết khi nào bạn gần như không thể nghe thấy. Chuyên gia cũng có thể đưa ra nhiều từ khác nhau để kiểm tra thính giác của bạn.
• Kiểm tra hình ảnh: Chụp cộng hưởng từ (MRI) với thuốc nhuộm tương phản thường được sử dụng để chẩn đoán u dây thần kinh âm thanh. Xét nghiệm hình ảnh này có thể phát hiện các khối u có đường kính nhỏ từ 1 - 2 mm. Nếu không có MRI hoặc bạn không thể chụp MRI , có thể sử dụng phương pháp chụp cắt lớp vi tính (CT). Tuy nhiên, chụp CT có thể bỏ sót các khối u nhỏ.

Việc điều trị u thần kinh âm thanh của bạn có thể khác nhau, tùy thuộc vào:

• Kích thước và tốc độ phát triển của u dây thần kinh thính giác.
• Sức khỏe tổng thể của bạn.
• Triệu chứng của bạn.

Có ba phương pháp điều trị u dây thần kinh thính giác bao gồm theo dõi, phẫu thuật hoặc xạ trị.

Giám sát

Bác sĩ có thể quyết định theo dõi u dây thần kinh thính giác nếu nó nhỏ, không phát triển hoặc phát triển chậm. Đây có thể là một lựa chọn nếu u thần kinh thính giác gây ra ít hoặc không có triệu chứng. Việc theo dõi cũng có thể được khuyến nghị nếu bạn là người lớn tuổi hoặc nếu bạn không phải là đối tượng phù hợp để áp dụng phương pháp điều trị tích cực hơn.

Trong khi được theo dõi, bạn sẽ cần kiểm tra hình ảnh và thính giác thường xuyên, thường là 6 đến 12 tháng một lần. Những xét nghiệm này có thể xác định liệu khối u có đang phát triển hay không và phát triển nhanh như thế nào. Nếu kết quả quét cho thấy khối u đang phát triển hoặc nếu khối u gây ra các triệu chứng nặng hơn, bạn có thể cần phải phẫu thuật hoặc xạ trị.

Ca phẫu thuật

Bạn có thể cần phẫu thuật để loại bỏ u dây thần kinh thính giác, đặc biệt nếu khối u:

• Tiếp tục phát triển.
• Rất lớn.
• Gây ra các triệu chứng.

Bác sĩ phẫu thuật của bạn có thể sử dụng một trong một số kỹ thuật để loại bỏ u thần kinh âm thanh. Kỹ thuật phẫu thuật phụ thuộc vào kích thước của khối u, tình trạng thính giác của bạn và các yếu tố khác.

Mục tiêu của phẫu thuật là loại bỏ khối u và bảo tồn dây thần kinh mặt để ngăn ngừa tình trạng tê liệt các cơ trên khuôn mặt. Loại bỏ toàn bộ khối u có thể không phải lúc nào cũng có thể thực hiện được. Ví dụ, nếu khối u quá gần các bộ phận quan trọng của não hoặc dây thần kinh mặt thì chỉ có thể cắt bỏ một phần khối u.

Phẫu thuật điều trị u dây thần kinh thính giác được thực hiện dưới hình thức gây mê toàn thân. Phẫu thuật bao gồm việc loại bỏ khối u qua tai trong hoặc qua cửa sổ trong hộp sọ của bạn.

Đôi khi việc loại bỏ khối u có thể làm các triệu chứng trở nên trầm trọng hơn nếu dây thần kinh thính giác, thăng bằng hoặc mặt bị kích thích hoặc tổn thương trong quá trình phẫu thuật. Thính giác có thể bị mất ở bên thực hiện phẫu thuật. Sự cân bằng thường bị ảnh hưởng tạm thời.

Xạ trị

Có một số loại xạ trị được sử dụng để điều trị u dây thần kinh thính giác:

• Phẫu thuật phóng xạ lập thể: Phẫu thuật xạ trị lập thể có thể điều trị u dây thần kinh âm thanh. Nó thường được sử dụng nếu khối u nhỏ đường kính dưới 2,5 cm. Xạ trị cũng có thể được sử dụng nếu bạn là người lớn tuổi hoặc bạn không thể chịu đựng được phẫu thuật vì lý do sức khỏe. Phẫu thuật xạ trị định vị chẳng hạn như Gamma Knife và CyberKnife, sử dụng tia gamma cực nhỏ để cung cấp liều bức xạ nhắm mục tiêu chính xác đến khối u. Kỹ thuật này cung cấp phương pháp điều trị mà không làm tổn thương các mô xung quanh.
• Xạ trị lập thể phân đoạn: Xạ trị lập thể phân đoạn (SRT) cung cấp một lượng nhỏ bức xạ tới khối u trong nhiều đợt. SRT được thực hiện để làm chậm sự phát triển của khối u mà không làm tổn thương mô não xung quanh.
• Liệu pháp chùm proton: Loại xạ trị này sử dụng chùm tia năng lượng cao gồm các hạt tích điện dương gọi là proton. Các chùm proton được đưa đến vùng bị ảnh hưởng với liều lượng mục tiêu để điều trị khối u. Loại trị liệu này làm giảm mức độ tiếp xúc với bức xạ ở khu vực xung quanh.