Dị Ứng Da Ngứa Toàn Thân

Dị ứng da ngứa toàn thân là gì?

Dị ứng da ngứa toàn thân hay còn gọi là viêm da dị ứng, là một phản ứng viêm của hệ miễn dịch trên da, xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với các chất gây dị ứng (allergen). Các chất này có thể là những tác nhân từ môi trường bên ngoài như phấn hoa, bụi, lông động vật, thực phẩm, hóa chất, hoặc tác nhân từ bên trong cơ thể như ký sinh trùng, vi khuẩn, virus.

Cơ chế bệnh sinh:

Khi cơ thể tiếp xúc với chất gây dị ứng, hệ miễn dịch sẽ sản xuất ra các kháng thể IgE để chống lại chất này. IgE sẽ gắn vào các tế bào mast trong da, giải phóng histamine và các chất trung gian hóa học khác, gây ra phản ứng viêm trên da với các biểu hiện như ngứa, mẩn đỏ, sưng phù.

Triệu chứng điển hình của dị ứng toàn thân

Triệu chứng lâm sàng đa dạng và có thể biến đổi tùy thuộc vào cơ địa, loại dị ứng và mức độ nghiêm trọng của phản ứng.

Triệu chứng cơ năng:

• Ngứa: Là triệu chứng chủ yếu và điển hình của dị ứng da, thường lan tỏa khắp cơ thể, có thể xuất hiện từng cơn hoặc liên tục, tăng nặng về đêm hoặc khi tiếp xúc với các yếu tố kích thích như mồ hôi, nhiệt độ cao.
• Cảm giác nóng rát: Xuất hiện cùng với ngứa, làm tăng thêm sự khó chịu cho người bệnh.
• Đau: Có thể xuất hiện tại các vị trí da bị tổn thương nặng, nứt nẻ, chảy dịch.

Triệu chứng thực thể:

• Ban đỏ: Là các mảng da đỏ, kích thước và hình dạng đa dạng, có thể nổi gồ trên bề mặt da hoặc lan rộng thành mảng.
• Mày đay: Là các sẩn phù nổi cộm trên da, màu hồng hoặc trắng, thường kèm theo ngứa dữ dội.
• Nốt sần: Là các nốt nhỏ, cứng, nổi gồ trên da, có thể có màu đỏ hoặc cùng màu với da.
• Bọng nước: Là các túi chứa dịch nhỏ, trong suốt hoặc đục, xuất hiện trên da.
• Vảy da: Là các lớp tế bào da chết bong tróc, thường xuất hiện ở các vị trí da khô, nứt nẻ.
• Chảy dịch: Có thể xuất hiện ở các tổn thương da nặng, tạo thành các vết trợt, loét, gây nhiễm trùng thứ phát.

Biểu hiện toàn thân:

• Sốt: Thường là sốt nhẹ, dưới 38 độ C.
• Mệt mỏi: Cảm giác uể oải, chán ăn, khó ngủ.
• Đau đầu: Có thể xuất hiện do stress hoặc phản ứng viêm trong cơ thể.
• Phù mạch: Là tình trạng phù nề ở các mô sâu dưới da, thường gặp ở mí mắt, môi, lưỡi, có thể gây khó thở.

Nguyên nhân gây bệnh

Tiếp xúc trực tiếp với tác nhân dị ứng

Khi da tiếp xúc với các chất gây dị ứng như phấn hoa, bụi nhà, lông động vật, hóa chất trong xà phòng, mỹ phẩm, kim loại (niken, coban),… hệ miễn dịch có thể phản ứng thái quá, giải phóng histamine và các chất trung gian viêm khác, gây ra các triệu chứng dị ứng như ngứa, nổi mẩn đỏ, phát ban.

Dị ứng qua đường tiêu hóa

Một số loại thực phẩm (hải sản, trứng, sữa, đậu phộng, các loại hạt) và thuốc (kháng sinh, thuốc giảm đau, thuốc chống viêm) có thể gây dị ứng ở những người có cơ địa nhạy cảm. Dị ứng thực phẩm thường biểu hiện bằng triệu chứng ngứa da, nổi mẩn, nôn mửa, tiêu chảy, thậm chí sốc phản vệ.

Yếu tố bên trong cơ thể

Mồ hôi và stress cũng có thể là nguyên nhân gây dị ứng da. Theo đó, mồ hôi chứa nhiều muối và chất điện giải, có thể kích thích da và gây ngứa. Stress làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến da dễ bị kích ứng và phản ứng với các tác nhân dị ứng.

Bệnh lý liên quan đến dị ứng

Một số bệnh lý da liễu như viêm da cơ địa (eczema), mày đay (urticaria), vẩy nến có thể gây ngứa toàn thân. Đây là những bệnh mãn tính, cần được điều trị và kiểm soát lâu dài.

Các yếu tố khác

Yếu tố di truyền, môi trường ô nhiễm, thay đổi thời tiết và nhiễm trùng cũng có thể góp phần gây dị ứng da ngứa toàn thân.

Theo đó, người có tiền sử gia đình bị dị ứng nguy cơ bị dị ứng toàn thân cao hơn. Hay ô nhiễm không khí và độ ẩm cao làm tăng tiếp xúc với các tác nhân dị ứng. Bên cạnh đó, sự thay đổi đột ngột của thời tiết cũng khiến da dễ bị kích ứng. Hoặc nhiễm trùng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến da dễ bị dị ứng hơn.

Dị ứng da ngứa toàn thân có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc xác định chính xác nguyên nhân là bước đầu quan trọng để có phương pháp điều trị phù hợp. Nếu bạn bị dị ứng da ngứa toàn thân, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa da liễu để được thăm khám và tư vấn.

Có nguy hiểm không? Khi nào cần gặp bác sĩ?

Dị ứng da ngứa toàn thân thường không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, có thể dẫn đến những biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Biến chứng của dị ứng da ngứa toàn thân

• Nhiễm trùng da: Ngứa ngáy dữ dội khiến người bệnh gãi nhiều, gây trầy xước da, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng.
• Rối loạn giấc ngủ: Ngứa ngáy khó chịu, đặc biệt về đêm, khiến người bệnh mất ngủ, mệt mỏi, ảnh hưởng đến sức khỏe và công việc.
• Suy giảm chất lượng cuộc sống: Ngứa ngáy kéo dài, khó kiểm soát gây ảnh hưởng đến tâm lý, khiến người bệnh tự ti, ngại giao tiếp, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
• Bội nhiễm: Trong trường hợp dị ứng nặng, da bị tổn thương nhiều, có thể dẫn đến bội nhiễm vi khuẩn, virus hoặc nấm, gây ra các bệnh lý da liễu khác như chàm, viêm da,…
• Sốc phản vệ: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của dị ứng, tuy hiếm gặp nhưng có thể đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.

Khi nào cần gặp bác sĩ

• Ngứa ngáy dữ dội, kéo dài: Nếu tình trạng ngứa ngáy không thuyên giảm sau khi sử dụng các biện pháp tại nhà (như chườm lạnh, thoa kem dưỡng ẩm,…) hoặc kéo dài hơn 2 tuần, bạn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị.
• Ngứa kèm theo các triệu chứng khác: Nếu ngứa kèm theo sốt, nổi mẩn đỏ, sưng phù, khó thở, buồn nôn, nôn,… bạn cần đến bệnh viện ngay lập tức vì có thể đây là dấu hiệu của sốc phản vệ.
• Ngứa ảnh hưởng đến giấc ngủ và chất lượng cuộc sống: Nếu ngứa ngáy khiến bạn mất ngủ, mệt mỏi, ảnh hưởng đến công việc và cuộc sống hàng ngày, bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị.
• Ngứa không rõ nguyên nhân và tái phát nhiều lần: Nếu bạn không xác định được nguyên nhân gây dị ứng, hay bệnh thường xuyên tái phát hãy đến gặp bác sĩ để được làm các xét nghiệm cần thiết và tìm ra nguyên nhân gây bệnh.
• Dị ứng ở trẻ em, phụ nữ mang thai và cho con bú: Những đối tượng này cần được thăm khám và điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Cách điều trị bệnh hiệu quả

Dị ứng da ngứa toàn thân cần được điều trị dựa trên nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến:

Chữa bệnh bằng Tây y

Tây y điều trị tập trung vào việc giảm triệu chứng, kiểm soát phản ứng dị ứng và ngăn ngừa tái phát. Cụ thể như sau:

Điều trị triệu chứng:

• Thuốc kháng histamin: Giảm ngứa, giảm sưng và giảm các triệu chứng khác của dị ứng. Có thể dùng đường uống (Cetirizine, Loratadine) hoặc bôi ngoài da (Diphenhydramine).
• Corticosteroid: Giảm viêm và ức chế phản ứng miễn dịch. Có thể dùng dạng kem bôi (Hydrocortisone, Betamethasone) hoặc đường uống (Prednisone) trong trường hợp nặng.
• Thuốc giảm đau: Giảm đau và khó chịu do ngứa gây ra. Người bệnh có thể dùng Paracetamol hoặc Ibuprofen.
• Thuốc chống ngứa: Làm dịu cảm giác ngứa ngáy. Có thể dùng Calamine lotion, Menthol.
• Kem dưỡng ẩm: Giúp làm dịu da khô, giảm ngứa và phục hồi hàng rào bảo vệ da.

Điều trị nguyên nhân:

• Tránh tiếp xúc với tác nhân dị ứng: Xác định và loại bỏ các tác nhân gây dị ứng ra khỏi môi trường sống và sinh hoạt.
• Liệu pháp miễn dịch: Tiêm dưới da một lượng nhỏ tác nhân dị ứng để giúp cơ thể dần dần quen với nó và giảm phản ứng dị ứng.

Các phương pháp khác:

• Liệu pháp ánh sáng: Sử dụng ánh sáng tia cực tím để giảm viêm và ức chế phản ứng miễn dịch.
• Thuốc ức chế calcineurin: Bôi ngoài da để giảm viêm và ngứa, thường được sử dụng cho trẻ em và những người không đáp ứng với corticosteroid.
• Thuốc sinh học: Tiêm dưới da để ức chế các chất gây viêm trong cơ thể, thường được sử dụng trong trường hợp dị ứng nặng và mãn tính.

Áp dụng mẹo dân gian đơn giản

Bên cạnh các phương pháp điều trị hiện đại, trong dân gian cũng lưu truyền nhiều bài thuốc từ thảo dược tự nhiên có khả năng làm dịu và giảm thiểu triệu chứng của dị ứng da ngứa toàn thân.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đây là những phương pháp hỗ trợ, không thay thế hoàn toàn việc điều trị theo phác đồ của bác sĩ chuyên khoa.

Các bài thuốc dùng ngoài:

• Lá khế: Đun sôi một nắm lá khế tươi với nước, để nguội và dùng nước này tắm hoặc rửa vùng da bị dị ứng. Tính chất kháng viêm và làm dịu của lá khế giúp giảm ngứa ngáy, mẩn đỏ.
• Lá đơn đỏ: Giã nát lá đơn đỏ tươi, thêm một chút muối hạt to và đắp lên vùng da bị ngứa. Giữ hỗn hợp này trên da khoảng 15-20 phút rồi rửa sạch. Hoặc có thể sắc nước lá đơn đỏ để uống và dùng bã đắp lên da.

• Lá ổi: Đun sôi lá ổi trong 20 phút, dùng nước này để uống và bã lá để chà xát lên vùng da bị dị ứng.
• Lá sài đất: Giã nát hoặc xay nhuyễn lá sài đất, đắp lên vùng da bị ảnh hưởng khoảng 20 phút, sau đó rửa sạch. Ngoài ra, có thể nấu nước lá sài đất để tắm hoặc xông hơi.
• Lá kinh giới: Hơ nóng lá kinh giới trên lửa rồi chà xát lên vùng da bị ngứa. Hoặc có thể giã nát lá kinh giới tươi trộn với rượu trắng và bôi lên da.
• Lá hẹ: Hơ nóng lá hẹ trên lửa rồi xoa lên vùng da bị mẩn ngứa, kết hợp sắc nước lá hẹ uống để tăng hiệu quả.

Các bài thuốc uống:

• Nước sắc các loại lá: Kết hợp nhiều loại lá có tính mát, giải độc, thanh nhiệt như lá khế, lá đơn đỏ, lá ổi, lá tía tô, lá đinh lăng,… sắc lấy nước uống hàng ngày.
• Trà xanh: Uống trà xanh thường xuyên có tác dụng chống oxy hóa, tăng cường sức đề kháng cho da.
• Nước ép rau má: Nước ép rau má có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, làm mát gan, giúp cải thiện tình trạng dị ứng da.

Trị bệnh toàn diện với Đông y

Dị ứng da ngứa toàn thân, theo Đông y, được xem là chứng “phong tạng” hoặc “ẩn chẩn”, có thể do nhiều nguyên nhân như phong nhiệt, phong hàn, thấp nhiệt, huyết nhiệt, hoặc do chức năng tạng phủ suy yếu.

Điều trị dị ứng da ngứa toàn thân trong Đông y không chỉ tập trung vào triệu chứng ngứa ngáy mà còn hướng đến cân bằng lại cơ thể, tăng cường chính khí, loại bỏ tà khí. Từ đó điều trị từ căn nguyên gây bệnh, hạn chế nguy cơ tái phát.

Nguyên tắc điều trị của Đông y cụ thể như sau:

• Khu phong: Loại bỏ các yếu tố gây dị ứng, giảm triệu chứng ngứa ngáy, mẩn đỏ, sưng phù.
• Thanh nhiệt: Giải nhiệt, làm mát cơ thể, giảm viêm nhiễm, ngăn ngừa tái phát.
• Lợi thấp: Thải trừ các độc tố, chất cặn bã ra khỏi cơ thể, giảm phù nề, tăng cường chức năng gan thận.
• Hoạt huyết: Cải thiện lưu thông máu, nuôi dưỡng da, giúp da khỏe mạnh và nhanh chóng phục hồi.
• Bổ âm: Tăng cường chức năng tạng phủ, đặc biệt là phế và thận, nâng cao sức đề kháng của cơ thể.

Các bài thuốc uống trị ngứa da dị ứng toàn thân:

Bài thuốc tiêu phong tán:

• Thành phần: Kinh giới 12g, phòng phong 12g, bạch chỉ 10g, thương truật 10g, cam thảo 6g, cát cánh 6g, phục linh 10g, ý dĩ 16g, chi tử 8g, liên kiều 12g.
• Cách dùng: Mỗi ngày dùng 1 thang thuốc dạng sắc uống, phần nước thuốc có thể chia nhỏ thành 1-2 lần uống hết trong ngày..

Bài thuốc trừ thấp giải độc thang:

• Thành phần: Thổ phục linh 20g, bạch tiên bì 12g, ý dĩ 20g, trạch tả 12g, xa tiền tử 10g, ngưu bàng tử 10g.
• Cách dùng: Mỗi ngày dùng 1 thang thuốc dạng sắc uống, phần nước thuốc có thể chia nhỏ thành 1-2 lần uống hết trong ngày.

Bài thuốc dưỡng huyết an thần thang:

• Thành phần: Sinh địa 16g, đương quy 12g, bạch thược 12g, xuyên khung 8g, long nhãn 12g, táo nhân 10g.
• Cách dùng: Mỗi ngày dùng 1 thang thuốc dạng sắc uống, phần nước thuốc có thể chia nhỏ thành 1-2 lần uống hết trong ngày.

Lưu ý: Các bài thuốc trên chỉ mang tính tham khảo, cần được điều chỉnh theo thể trạng và tình trạng bệnh của từng người.

Châm cứu – Bấm huyệt

• Huyệt vị: Khúc trì, hợp cốc, huyết hải, phong trì, đại trùy, thận du, túc tam lý, tam âm giao, nội quan, ngoại quan.
• Thủ pháp châm cứu: Châm bổ tả tùy theo tình trạng bệnh.
• Thủ pháp bấm huyệt: Day ấn hoặc bấm các huyệt trong 5-10 phút mỗi lần, ngày 2-3 lần.

Lưu ý cần nhớ giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả

Phòng ngừa dị ứng da ngứa toàn thân là việc làm cần thiết để bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống, đặc biệt đối với những người có cơ địa dễ bị dị ứng. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa hiệu quả được khuyến nghị:

Xác định và tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng

• Dị nguyên môi trường: Hạn chế tiếp xúc với phấn hoa, bụi nhà, lông động vật, nấm mốc bằng cách vệ sinh nhà cửa thường xuyên, sử dụng máy lọc không khí, đeo khẩu trang khi ra ngoài,…
• Dị nguyên hóa học: Sử dụng các sản phẩm tẩy rửa, mỹ phẩm, nước hoa có nguồn gốc tự nhiên, không chứa hương liệu, chất tạo màu.
• Dị nguyên thực phẩm: Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, loại bỏ những thực phẩm đã biết gây dị ứng.

Bảo vệ da

• Sử dụng kem dưỡng ẩm: Giữ cho da luôn ẩm mượt, tránh tình trạng khô da, nứt nẻ, tạo điều kiện cho các tác nhân gây dị ứng xâm nhập.
• Mặc quần áo thoáng mát: Chọn chất liệu vải mềm mại, thấm hút mồ hôi tốt, tránh các loại vải tổng hợp dễ gây kích ứng da.
• Hạn chế gãi: Gãi ngứa có thể làm tổn thương da, tạo cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng.
• Tắm rửa bằng nước ấm: Tránh tắm nước quá nóng, có thể làm mất đi lớp dầu tự nhiên bảo vệ da.

Tăng cường khả năng đề kháng

• Chế độ ăn uống hợp lý: Bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cần thiết, đặc biệt là vitamin C, E, kẽm, omega-3. Đồng thời ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt. Hạn chế ăn những thực phẩm chế biến cay nóng, nhiều dầu mỡ, đồ uống có cồn.
• Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên: Giúp tăng cường tuần hoàn máu, thải độc tố, giảm căng thẳng, cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ giúp cơ thể phục hồi năng lượng, tăng cường hệ miễn dịch. Theo khuyến cáo bạn nên ngủ đủ từ 7-8h mỗi đêm.
• Giữ tinh thần thoải mái: Tránh căng thẳng, lo âu kéo dài, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và làm tăng nguy cơ dị ứng. Bạn có thể thực hành các phương pháp thư giãn như yoga, thiền, nghe nhạc,…

Ngoài ra người bệnh cần theo dõi và kiểm soát các bệnh lý liên quan, nhanh chóng thăm khám bác sĩ chuyên khoa da liễu khi có dấu hiệu bất thường.

Dị ứng da ngứa toàn thân không còn là nỗi ám ảnh nếu bạn hiểu rõ về nó. Hãy lắng nghe cơ thể, chủ động phòng ngừa và tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia để có được giải pháp điều trị phù hợp nhất. Chúc bạn sớm tìm lại làn da khỏe đẹp và cuộc sống thoải mái!