Cách Chữa Bệnh Trĩ Không Cần Phẫu Thuật

Bệnh trĩ là tình trạng giãn các tĩnh mạch vùng hậu môn trực tràng, gây khó chịu, đau đớn, thậm chí xuất huyết. Mặc dù phẫu thuật là lựa chọn điều trị triệt để trong nhiều trường hợp, vẫn có những cách hiệu quả để chữa bệnh trĩ không cần phẫu thuật.

Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

Thay đổi lối sống và thói quen ăn uống nhằm giảm áp lực lên hệ thống tĩnh mạch hậu môn – trực tràng, ngăn ngừa táo bón, làm mềm phân.

Dưới đây là một số thay đổi lối sống và chế độ ăn uống, bạn có thể áp dụng:

Chế độ ăn giàu chất xơ

Chất xơ góp phần tăng thể tích phân, làm mềm phân, kích thích nhu động ruột, hạn chế táo bón. Bạn nên bổ sung đa dạng các nguồn chất xơ hòa tan và không hòa tan bao gồm:

• Chất xơ hòa tan: Có nhiều trong rau củ (rau mồng tơi, rau đay, rau lang, mướp, bí xanh…), trái cây mềm (chuối, đu đủ, bơ, xoài…), các loại đậu, yến mạch, lúa mạch… Chất xơ hòa tan dễ lên men, hấp thụ nước trong lòng ruột và tạo thành khối phân mềm hơn.
• Chất xơ không hòa tan: Có trong ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt (hạt chia, hạt lanh…), vỏ một số loại trái cây như táo, lê… Chất xơ không hòa tan có tác dụng tăng thể tích phân và thúc đẩy quá trình đào thải phân ra ngoài.

Lưu ý: Bạn nên tăng lượng chất xơ từ từ để cơ thể thích nghi; tránh tăng đột ngột gây đầy bụng, tiêu chảy. Cần đảm bảo uống đủ nước để chất xơ phát huy tác dụng hiệu quả.

Uống nhiều nước

Nước là thành phần quan trọng để quá trình tiêu hóa và bài tiết diễn ra trơn tru. Bạn cần cung cấp đủ 2-2,5 lít nước mỗi ngày, bao gồm nước lọc và nước từ canh, súp, trái cây, giúp phân mềm, hạn chế tình trạng phân cứng gây rặn và tổn thương búi trĩ khi đi đại tiện.

Tập thể dục thường xuyên

Vận động tối thiểu 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần có tác dụng rõ rệt trong việc hỗ trợ hoạt động đường ruột, tăng nhu động ruột, từ đó giảm nguy cơ táo bón – tác nhân chính gây trĩ. Các hình thức vận động phù hợp bao gồm đi bộ nhanh, chạy bộ, bơi lội, đạp xe, tập yoga…

Không nhịn đại tiện

Nhịn đi ngoài khiến phân tích tụ trong trực tràng, trở nên khô cứng và khó đào thải, làm tăng áp lực lên thành mạch hậu môn, gây tổn thương hoặc nặng thêm các búi trĩ.

Không ngồi hoặc đứng quá lâu

Duy trì ngồi hoặc đứng lâu dài trong tư thế tĩnh là yếu tố nguy cơ gia tăng áp lực vùng tĩnh mạch hậu môn. Bạn nên thay đổi tư thế sau mỗi 30-60 phút, đi lại nhẹ nhàng để tăng cường lưu thông máu. Nếu tính chất công việc bắt buộc phải ngồi nhiều, có thể sử dụng các loại nệm kê nhằm giảm áp lực lên vùng hậu môn.

Quan tâm đến tư thế đại tiện

Tư thế xổm có thể hỗ trợ quá trình đại tiện dễ dàng hơn, hạn chế phải rặn nhiều. Nếu không thể ngồi xổm, bạn có thể dùng ghế kê chân để nâng cao đầu gối, mô phỏng tư thế này.

Ngâm hậu môn (Sitz bath)

Ngâm vùng hậu môn trong thau/bồn tắm nước ấm vài lần mỗi ngày giúp thư giãn vùng cơ, giảm đau, giảm kích thích, thúc đẩy quá trình lành thương. Bạn có thể thêm các nguyên liệu như muối Epsom, trà hoa cúc… để tăng thêm hiệu quả.

Các thay đổi này cần được áp dụng lâu dài, nhất quán để phát huy hiệu quả phòng ngừa và kiểm soát trĩ triệt để.

Sử dụng thuốc

Thuốc đóng vai trò quan trọng trong điều trị bệnh trĩ, đặc biệt ở các giai đoạn nhẹ và vừa, giúp giảm triệu chứng cũng như ngăn ngừa biến chứng. Các nhóm thuốc phổ biến bao gồm:

Thuốc làm mềm phân

• Thuốc nhuận tràng thẩm thấu (lactulose, sorbitol, macrogol…) giúp giữ nước trong lòng ruột, làm phân mềm hơn.
• Thuốc làm mềm phân (docusate) làm tăng lượng nước mà phân hấp thụ, kích thích nhu động ruột.
• Bổ sung chất xơ (psyllium) giúp tăng khối lượng và làm mềm phân.

Thuốc điều trị triệu chứng

• Thuốc giảm đau tại chỗ: Dạng mỡ, kem, gel hoặc thuốc đặt hậu môn chứa các thành phần như lidocaine, benzocaine giúp giảm đau tức thời.
• Thuốc bảo vệ hậu môn: Có chứa zinc oxide, calamine tạo lớp màng bảo vệ vùng da bị kích ứng. *Kem bôi chứa hydrocortisone: Giảm ngứa và sưng viêm trong thời gian ngắn. Lưu ý lạm dụng corticoid có thể làm mỏng da, tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Thuốc làm bền thành mạch (thuốc trợ tĩnh mạch)

• Diosmin, hesperidin: Là các flavonoid giúp ổn định, tăng trương lực tĩnh mạch, giảm tình trạng ứ trệ và viêm.
• Các hoạt chất khác: Như rutin, chiết xuất hạt dẻ ngựa, Ginkgo biloba…cũng mang lại hiệu quả hỗ trợ cho thành mạch.

Lưu ý sử dụng thuốc điều trị bệnh trĩ

Tuân thủ hướng dẫn y khoa:

• Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ về liều lượng, thời gian và cách dùng.
• Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng.
• Không tự ý tăng liều hoặc kéo dài thời gian sử dụng.
• Thông báo cho bác sĩ về các loại thuốc đang sử dụng, bao gồm cả thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn, thực phẩm chức năng và thảo dược.

Đối tượng cần thận trọng:

• Phụ nữ mang thai và cho con bú, trẻ em, người cao tuổi.
• Người có tiền sử dị ứng với các thành phần của thuốc.
• Người có bệnh lý tim mạch, huyết áp, gan, thận.
• Người đang sử dụng các loại thuốc khác như thuốc chống đông máu, thuốc chống co giật.
• Các đối tượng này cần thận trọng khi sử dụng thuốc vì có thể tương tác với các thuốc điều trị bệnh khác.

Tác dụng phụ:

• Một số tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng thuốc điều trị bệnh trĩ bao gồm: kích ứng da, ngứa, rát, nóng bừng.
• Ngừng sử dụng thuốc và thông báo cho bác sĩ nếu gặp các tác dụng phụ nghiêm trọng như: chảy máu, sưng tấy, đau rát dữ dội.

Các phương pháp điều trị trĩ bằng thủ thuật

Các phương pháp điều trị trĩ bằng thủ thuật thường được xem xét áp dụng khi trĩ nội ở độ II, độ III trở lên, hoặc các phương pháp nội khoa thất bại trong việc kiểm soát triệu chứng. Một số phương pháp tiêu biểu bao gồm:

Thắt dây chun

• Mô tả: Thủ thuật này bao gồm việc luồn một vòng cao su nhỏ vào gốc của búi trĩ nội thông qua một dụng cụ chuyên biệt. Dây chun sẽ siết chặt, ngăn chặn nguồn cấp máu đến búi trĩ, khiến nó tự hoại tử và rụng sau khoảng 5-7 ngày.
• Chỉ định: Thắt dây chun là cách điều trị hiệu quả cho trĩ nội độ I và II.
• Ưu điểm: Thủ thuật đơn giản, không đau, thực hiện nhanh chóng, không cần nhập viện, hiệu quả điều trị tốt.
• Nhược điểm: Có thể gây đau nhẹ hoặc chảy máu ít sau khi búi trĩ rụng. Không thể áp dụng cho các búi trĩ ngoại.

Tiêm xơ

• Mô tả: Bác sĩ sẽ tiêm một dung dịch hóa chất vào gốc của búi trĩ, thường là phenol 5% trong dầu hạnh nhân hoặc quinine và urea hydrochloride. Chất này kích thích quá trình viêm và hình thành mô xơ, dẫn đến xẹp búi trĩ.
• Chỉ định: Phương pháp thường áp dụng với trĩ nội độ I và II, nhất là những bệnh nhân có rối loạn đông máu hoặc suy giảm miễn dịch.
• Ưu điểm: Ít đau đớn, tỷ lệ thành công khá, có thể dùng cho đối tượng bệnh nhân đặc biệt.
• Nhược điểm: Hiệu quả điều trị không cao như thắt dây chun, một số trường hợp cần phải tiêm xơ nhắc lại.

Quang đông hồng ngoại (HCPT)

• Mô tả: Đây là phương pháp sử dụng tia hồng ngoại để tạo ra nhiệt có tác dụng đông các mạch máu nuôi búi trĩ. Nguồn cung cấp máu bị cắt đứt sẽ làm búi trĩ giảm kích thước và xơ hóa.
• Chỉ định: Hiệu quả với trĩ nội độ I và II.
• Ưu điểm: Thủ thuật xâm lấn tối thiểu, khá an toàn, tỷ lệ tái phát thấp.
• Nhược điểm: Chi phí thực hiện tương đối cao, một số trường hợp khó cầm máu.

Đốt laser

• Mô tả: Sử dụng năng lượng của tia laser để đốt búi trĩ, các mạch máu nuôi búi trĩ bị đông lại gây hoại tử mô trĩ.
• Chỉ định: Áp dụng cho trĩ nội độ II.
• Ưu điểm: Hiệu quả cao, thủ thuật nhanh chóng, ít đau đớn.
• Nhược điểm: Khả năng kiểm soát chảy máu chưa cao, chi phí cao.

Lưu ý chung cho các thủ thuật điều trị

• Bệnh nhân cần được thăm khám và tư vấn đầy đủ trước khi chỉ định tiến hành các biện pháp điều trị.
• Có khả năng đau, chảy máu tại chỗ sau thủ thuật. Bệnh nhân cần theo dõi sát để phát hiện và xử lý kịp thời các biến chứng có thể xảy ra.
• Các thủ thuật này chỉ có tác dụng làm búi trĩ co nhỏ, giảm các triệu chứng nhưng không loại bỏ được nguyên nhân gây bệnh triệt để. Bệnh vẫn có nguy cơ tái phát, bệnh nhân cần duy trì chế độ sinh hoạt, ăn uống phù hợp để giảm thiểu tái phát.

Khi nào cần phẫu thuật điều trị bệnh trĩ

Phẫu thuật cắt trĩ thường không phải là lựa chọn đầu tiên trong phương pháp điều trị bệnh trĩ và chỉ thực sự cần thiết trong một số trường hợp nhất định. Cụ thể:

Trĩ nội độ III và IV

• Búi trĩ sa ra ngoài nhiều và không thể tự co lại hoặc phải dùng tay để đẩy vào.
• Búi trĩ gây đau đớn hoặc chảy máu nhiều, lặp lại với tần suất cao, ảnh hưởng nghiêm trong đến sinh hoạt và chất lượng sống của người bệnh.

Trĩ ngoại lớn

• Những trường hợp trĩ ngoại kích thước lớn gây đau đớn, cản trở sinh hoạt.
• Các búi trĩ bên ngoài hình thành cục máu đông (trĩ ngoại huyết khối) gây đau dữ dội.

Các biến chứng của bệnh trĩ

• Thiếu máu nặng: Do chảy máu kéo dài và tái phát
• Tắc nghẹt búi trĩ: Gây đau dữ dội, tình trạng sưng viêm nghiêm trọng
• Hoại tử búi trĩ: Đây là biến chứng nguy hiểm cần can thiệp phẫu thuật khẩn cấp
• Trĩ hỗn hợp (có cả trĩ nội và trĩ ngoại) với các biểu hiện của cả hai dạng gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống.

Các trường hợp điều trị bảo tồn thất bại

Một số phương pháp điều trị bảo tồn có thể được áp dụng cho các trường hợp bệnh trĩ ở mức độ nhẹ hoặc chưa có biến chứng nguy hiểm. Bệnh nhân có thể được chỉ định:

• Thay đổi lối sống: Tăng cường chất xơ, uống đủ nước, tập luyện…
• Điều trị nội khoa: Sử dụng thuốc uống, thuốc đặt hậu môn, thuốc bôi.
• Thủ thuật ít xâm lấn: Thắt búi trĩ bằng vòng cao su, chích xơ búi trĩ, quang đông hồng ngoại,…

Trong trường hợp áp dụng các phương pháp trên nhưng không cho kết quả tốt, bệnh trĩ không được cải thiện hoặc tình trạng tiến triển nặng, phẫu thuật có thể được cân nhắc như một phương án triệt để hơn.

Việc lựa chọn cách chữa bệnh trĩ không cần phẫu thuật cần được dựa trên thăm khám cụ thể của bác sĩ chuyên khoa, đánh giá toàn diện về mức độ bệnh, tiền sử sức khỏe của bệnh nhân và nguy cơ biến chứng kèm theo.