Châm Cứu Đau Thần Kinh Tọa

Biên tập viên Bùi Vân

Tham vấn y khoa: Bác sĩ chuyên khoa I Doãn Hồng Phương

Cập nhật: 05/04/2024

Cơ chế điều trị đau thần kinh tọa bằng châm cứu

Châm cứu trị đau thần kinh tọa là một phương pháp điều trị bằng y học cổ truyền (YHCT), sử dụng những mũi kim mảnh, vô trùng để tác động vào các huyệt đạo trên cơ thể. Đây là những vị trí tập trung khí huyết, có mối liên hệ với các tạng phủ bên trong. Khi kim châm tác động vào huyệt đạo, sẽ giúp điều hòa khí huyết, giải quyết các tắc nghẽn, từ đó cải thiện tình trạng đau nhức.

Trong trường hợp đau thần kinh tọa, các cơn đau thường xuất phát từ sự chèn ép rễ thần kinh tọa. Châm cứu có thể hỗ trợ giảm đau theo 2 cơ chế chính:

Giảm đau thông qua hệ thống endorphin: Kim châm kích thích các huyệt đạo, dẫn đến giải phóng endorphin – chất giảm đau tự nhiên của cơ thể. Endorphin có tác dụng tương tự morphin nhưng không gây nghiện, giúp giảm cảm giác đau và cải thiện triệu chứng.
Điều hòa khí huyết, cải thiện co cứng cơ: Đau thần kinh tọa thường đi kèm với tình trạng co cứng cơ. Châm cứu giúp tăng lưu thông khí huyết, cải thiện nuôi dưỡng cơ bắp, từ đó giảm co cứng và gián tiếp giảm đau thần kinh tọa.

Châm cứu trị đau thần kinh tọa sử dụng những mũi kim mảnh tác động vào các huyệt đạo

Huyệt đạo thường được tác động khi trị đau thần kinh tọa

Các bác sĩ YHCT sẽ lựa chọn các huyệt đạo phù hợp dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân. Tuy nhiên, một số huyệt đạo thường được sử dụng trong điều trị đau thần kinh tọa bao gồm:

Huyệt Thận Du: Vị trí dưới mỏm gai của đốt sống thắt lưng 2 (L2). Tác dụng: Giảm đau lưng, mạnh gân cốt, bổ thận.
Huyệt Xích Bạch: Vị trí giữa khe hai đốt sống thắt lưng 4-5 (L4-L5). Tác dụng: Thông kinh hoạt lạc, giảm đau mỏi vùng thắt lưng.
Huyệt Đương Quy: Vị trí phía ngoài đùi, cách nếp gấp mông đùi khoảng 3-4 thốn. Tác dụng: Thông kinh lạc chi dưới, giảm đau dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa.

Lưu ý: Đây chỉ là một số ví dụ về huyệt đạo thường dùng. Việc lựa chọn huyệt đạo cụ thể cần do bác sĩ YHCT có chuyên môn thăm khám và quyết định.

Các phương pháp châm cứu trị đau thần kinh tọa

Hào châm trị đau thần kinh tọa

Triệu chứng:

Thể phong hàn thấp: Đau từ thắt lưng xuống mông, chân do nhiễm lạnh; Đau tăng khi trời lạnh, giảm khi trời ấm; Tiểu tiện trong; Lưỡi có rêu trắng; Mạch phù.
Thể phong hàn thấp kết hợp can thận hư: Đau thần kinh tọa do thoái hóa cột sống; Cảm giác tê bì, nặng nề, có thể teo cơ; Ăn kém ngủ ít; Lưỡi có rêu trắng dày và nhớt; Mạch nhu hoãn.
Thể huyết ứ: Đau do chấn thương hoặc thoát vị đĩa đệm; Đau đột ngột, dữ dội tại một điểm; Lưỡi tím; Mạch sáp và có điểm huyết ứ.

Vị trí châm:

Đau dọc theo kinh Bàng quang: A thị huyệt, Thận du, Đại trường du, Côn lôn, Trật biên, Ủy trung, Ân môn, Thừa phù, Thừa sơn, Giáp tích L4 – L5, L5 – S1.
Đau dọc theo kinh Đởm: A thị, Thận du, Huyền chung, Đại trường du, Dương lăng tuyền, Hoàn khiêu, Khâu khư, Phong thị, Giáp tích L4 – L5, L5 – S1.

Kỹ thuật châm: Kích thích kim mạnh, giữ kim 5-10 phút/lần. Châm huyệt ở cả 2 kinh nếu đau ở cả kinh Bàng quang và kinh Đởm.

Nhĩ châm

Nhĩ châm là phương pháp châm cứu tác động lên các huyệt đạo trên vành tai để điều trị nhiều bệnh lý trong cơ thể. Bằng cách kích thích các huyệt đạo tương ứng với các bộ phận này, nhĩ châm có thể điều hòa khí huyết, giảm đau, hỗ trợ điều trị bệnh.

Các bước thực hiện:

Xác định huyệt đạo: Bác sĩ sẽ xác định các huyệt đạo trên vành tai tương ứng với bệnh lý cần điều trị.

Kích thích huyệt đạo: Có nhiều phương pháp kích thích huyệt đạo khác nhau, bao gồm:

Kim châm: Sử dụng kim châm cứu siêu nhỏ để châm vào các huyệt đạo.
Hạt kim: Dán các hạt kim kích thích nhỏ lên huyệt đạo.
Ngải cứu: Hơ nóng lá ngải cứu trên các huyệt đạo.
Massage: Dùng tay day ấn nhẹ nhàng vào các huyệt đạo.

Nhĩ châm là phương pháp châm cứu tác động lên các huyệt đạo trên vành tai

Điện châm

Điện châm sử dụng dòng điện nhẹ tác động lên các huyệt đạo trên cơ thể. Phương pháp này kết hợp hệ thống huyệt đạo và kinh lạc với công nghệ hiện đại để khuếch đại tác dụng kích thích huyệt.

Cách thực hiện:

Thăm khám và xác định huyệt đạo
Sát khuẩn da và đặt kim điện châm tại các huyệt đạo đã chọn, sau đó nhẹ nhàng đặt kim điện châm vào huyệt.
Cài đặt thông số máy điện châm phù hợp với từng bệnh nhân. Thông thường, bác sĩ bắt đầu với cường độ nhẹ và tăng dần cho đến khi bệnh nhân cảm thấy tê nhẹ, dễ chịu.
Kích thích điện châm tác động huyệt đạo trong một khoảng thời gian nhất định (thường là 15-30 phút).
Sau khi kết thúc điều trị, bác sĩ sẽ nhẹ nhàng rút kim điện châm ra khỏi da.

Laser châm

Laser châm là một kỹ thuật trị liệu sử dụng tia laser năng lượng thấp để kích thích các huyệt đạo trên cơ thể. Khác với châm cứu truyền thống dùng kim châm, laser châm không gây đau hay chảy máu, mang đến cảm giác thoải mái hơn cho bệnh nhân.

Cách thực hiện:

Thăm bệnh và xác định huyệt đạo phù hợp để thực hiện laser châm.
Sát khuẩn vùng da xung quanh các huyệt đạo được lựa chọn bằng dung dịch sát khuẩn.
Thực hiện laser châm, chiếu trực tiếp vào các huyệt đạo đã xác định. Liều lượng tia laser (độ mạnh, thời gian chiếu) sẽ được điều chỉnh tùy thuộc vào tình trạng bệnh lý của từng người.
Kết thúc liệu trình. Mỗi buổi laser châm thường kéo dài từ 15 đến 30 phút.

Thủy châm

Thủy châm là kỹ thuật kết hợp giữa châm cứu truyền thống và tiêm thuốc Tây y. Trong quá trình thực hiện, bác sĩ sẽ sử dụng kim châm cứu siêu nhỏ để kích thích các huyệt đạo trên cơ thể.

Cách thực hiện:

Thăm khám, xác định vị trí các huyệt đạo cần châm.
Sát trùng vùng da tại các huyệt đạo.
Sử dụng kim châm cứu siêu nhỏ để châm vào các huyệt đạo đã được lựa chọn, đồng thời tiêm một lượng nhỏ thuốc vào huyệt.
Sau khi châm, bệnh nhân có thể nghỉ ngơi tại phòng khám trong khoảng 15-20 phút.

Các phương pháp châm cứu khác

Nhĩ châm: Châm cứu các huyệt đạo trên vành tai để tác động đến các bộ phận khác nhau của cơ thể. Có thể sử dụng kim châm cứu thông thường hoặc kim cài nhĩ hoàn.
Điện châm: Áp dụng tần số thích hợp để giảm đau, giảm tê, kết hợp với các huyệt đạo của hào châm và nhĩ châm.
Laser châm: Chiếu Laser liên tục tại các huyệt đạo trong 15-20 phút mỗi lần. Thích hợp cho người sợ kim, người già, người có nguy cơ nhiễm trùng.
Thủy châm: Tiêm các thuốc như Vitamin B1, B6, B12, Cytidine 5 sodium-monophosphate vào các huyệt đạo để giảm đau.