Điều Trị Viêm Khớp Dạng Thấp Bằng Đông Y

Nguyên lý điều trị viêm khớp dạng thấp bằng Đông y

Theo Đông y, viêm khớp dạng thấp được gọi là ” tý chứng “, nghĩa là sự tấn công của các yếu tố ngoại tà (phong, hàn, thấp) gây ra tình trạng tắc nghẽn kinh lạc, khí huyết lưu thô

Dựa vào nguyên nhân chính gây bệnh, y học cổ truyền phân chia viêm khớp dạng thấp thành 4 thể bệnh chính:

• Thể phong thấp: Khớp sưng đau, co cứng, nặng hơn về sáng sớm và khi trời lạnh, sợ gió, lưỡi bệu nhợt, rêu trắng, mạch trì.
• Thể hàn thấp: Khớp sưng to, lạnh, đau nhiều, sợ lạnh, chân tay mát lạnh, lưng đau gối mỏi, tiểu nhiều, trong, chất lưỡi bệu nhợt, rêu trắng, mạch trì nhược.
• Thể phong thấp nhiệt: Khớp sưng to, nóng đỏ, đau nhiều, ra mồ hôi trộm, miệng khô, lưỡi đỏ, rêu vàng, mạch sác.
• Thể Can thận hư: Khớp sưng đau, khô cứng, ù tai, hoa mắt, chóng mặt, mất ngủ, râu tóc bạc sớm, lưỡi đỏ nhạt, rêu ít, mạch hư sác.

Việc xác định đúng thể bệnh bằng Đông y sẽ giúp xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, mang lại hiệu quả tối ưu.

Mục tiêu chính của việc điều trị viêm khớp dạng thấp bằng Đông y là thanh nhiệt, giải độc, thông kinh hoạt lạc. Đông y tác động toàn diện, không chỉ giảm triệu chứng đau nhức mà còn giúp tăng cường sức khỏe tổng thể.

Ưu nhược điểm của việc điều trị bằng Đông y

Ưu điểm

• An toàn, lành tính: Các bài thuốc Đông y thường sử dụng dược liệu thiên nhiên, ít gây ra tác dụng phụ so với thuốc Tây y.
• Cải thiện triệu chứng hiệu quả: Đông y có tác dụng giảm đau nhức, sưng khớp, cải thiện cứng khớp, giúp người bệnh vận động dễ dàng hơn.
• Tăng cường sức khỏe tổng thể: Bên cạnh tác dụng lên các triệu chứng của viêm khớp dạng thấp, Đông y còn giúp bồi bổ can thận, tăng cường chính khí, nâng cao sức khỏe tổng thể.
• Phù hợp với nhiều đối tượng: Đông y là lựa chọn an toàn cho người cao tuổi, người có bệnh lý nền không sử dụng được nhiều loại thuốc Tây y.
• Điều trị tận gốc: Đông y chú trọng điều trị căn nguyên gây bệnh, giúp ngăn ngừa tái phát và kiểm soát viêm khớp dạng thấp lâu dài.

Nhược điểm

• Hiệu quả chậm: Đông y đòi hỏi thời gian điều trị lâu dài, kiên trì mới có thể đạt được kết quả mong đợi. Điều này có thể không phù hợp với những người cần giảm đau nhanh chóng.
• Khó khăn trong việc xác định thể bệnh: Việc chẩn đoán và xác định thể bệnh viêm khớp dạng thấp theo Đông y đòi hỏi bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, kinh nghiệm dày dặn.

Các phương pháp điều trị Đông y

Bài thuốc cổ phương

Thể phong thấp tý

Bài thuốc Độc hoạt tang ký sinh gia giảm được sử dụng để điều trị viêm khớp dạng thấp thể phong thấp tý. Bài thuốc này dành cho những bệnh nhân bị đau từ vùng thắt lưng trở xuống.

Thành phần:

• Sinh địa: 20g
• Đương quy: 14g
• Xuyên khung: 14g
• Xích thược: 14g
• Quế chi: 14g
• Phục linh: 14g
• Nhân sâm: 12g
• Độc hoạt: 8g
• Phòng phong: 8g
• Tế tân: 6g
• Cam thảo: 6g
• Tần giao: 10g
• Đại táo: 3 quả

Cách dùng: Sắc tất cả các vị thuốc trên với nước. Người bệnh nên uống mỗi ngày một thang

Thể hàn thấp

Người bị viêm khớp dạng thấp thể hàn có thể sử dụng bài thuốc Quyên tý thang gia giảm để cải thiện bệnh.

Thành phần:

• Đương quy: 14g
• Xích thược: 14g
• Xuyên khung: 14g
• Hoàn kỳ: 14g
• Phòng phong: 10g
• Khương hoạt: 10g
• Khương hoàng: 12g
• Quế chi: 12g
• Trần bì: 12g
• Cam thảo: 6g
• Đại táo: 3 quả

Cách dùng:

• Sắc tất cả các vị thuốc với nước và uống một thang mỗi ngày.

• Người bệnh có thể dùng bài Can khương thương truật thang gia giảm.
• Trong trường hợp sử dụng bất kỳ vị thuốc nào nên tham khảo ý kiến của bác sĩ đông y uy tín.

Thể phong thấp nhiệt

Bài thuốc Cửu vị khương hoạt thang gia giảm này được sử dụng để điều trị viêm khớp dạng thấp thể nhiệt.

Thành phần:

• Xuyên khung: 14g
• Đương quy: 14g
• Bạch chỉ: 14g
• Sinh địa: 20g
• Thương truật: 12g
• Thông bạch: 12g
• Sinh khương: 12g
• Khương hoạt: 8g
• Phòng phong: 10g
• Tế tân: 6g
• Cam thảo: 6g

Cách dùng:

• Sắc tất cả các vị thuốc trên đun với nước rồi uống mỗi ngày một thang

• Có thể dùng bài Bạch hổ quế chi thang gia giảm.
• Trong trường hợp thêm bất kỳ loại thuốc nào nên tham khảo ý kiến của chuyên gia

Thể can thận hư

Người bị thể này có thể sử dụng 2 bài thuốc:

• Độc hoạt tang ký sinh gia giảm: Bài thuốc này được sử dụng để điều trị viêm khớp dạng thấp thể hư.
• Đối pháp lập phương gia giảm: Bài thuốc này có thể được sử dụng tùy theo triệu chứng bệnh.

Bài thuốc nam chữa viêm khớp dạng thấp

Ngải cứu

Ngải cứu là loại cây quen thuộc trong đời sống, được biết đến với tác dụng giảm đau nhức. Theo Đông y, ngải cứu có tính ấm, vị cay, tác dụng  khu phong trừ thấp (đuổi gió, giảm ẩm),  tăng cường lưu thông khí huyết.

Cách dùng:

• Ngải cứu chườm nóng: Lá ngải cứu tươi sao vàng, chườm nóng lên vùng khớp đau nhức, giúp giảm đau, cải thiện cử động khớp.
• Ngải cứu ngâm rượu: Ngâm ngải cứu khô với rượu trắng theo tỷ lệ 1:5, xoa bóp lên vùng khớp đau nhức mỗi ngày.

Lá lốt

Lá lốt, vị hơi đắng, có tính ấm, tác dụng  kháng viêm,  giảm đau,  giải độc  cho cơ thể.

Cách dùng:

• Lá lốt ngâm rượu: Ngâm lá lốt khô với rượu trắng theo tỷ lệ 1:3, xoa bóp lên vùng khớp đau nhức mỗi ngày.
• Lá lốt nấu nước xông: Lá lốt tươi đun sôi với nước, sau đó xông hơi giúp thư giãn cơ bắp, giảm đau nhức.

Gừng

Gừng là gia vị quen thuộc trong ẩm thực nhưng cũng là một vị thuốc quý trong Đông y. Gừng có tính ấm, vị cay, tác dụng  kháng viêm,  giảm đau,  cải thiện lưu thông máu.

Cách dùng:

• Gừng tươi giã nát: Gừng tươi giã nát trộn với mật ong đắp lên vùng khớp đau nhức, sau 15-20 phút rửa sạch.
• Gừng đun nước uống: Gừng tươi thái lát mỏng, sắc với nước uống ấm mỗi ngày giúp giảm đau, cải thiện tình trạng viêm khớp.

Quế

Quế có hương thơm the mát, được Đông y sử dụng với tác dụng  khu phong (đuổi gió),  dẫn khí huyết (lưu thông khí huyết),  giảm đau.

Cách dùng:

• Quế ngâm rượu: Vỏ quế khô ngâm với rượu trắng theo tỷ lệ 1:5, xoa bóp lên vùng khớp đau nhức mỗi ngày.
• Quế đun nước uống: Quế đun với nước sôi, cho thêm mật ong, uống ấm mỗi ngày giúp giảm đau nhức, cải thiện lưu thông máu.

Châm cứu

Theo Đông y, viêm khớp dạng thấp hình thành do sự tắc nghẽn kinh lạc, khí huyết lưu thông kém. Châm cứu tác động vào các huyệt đạo trên cơ thể, kích thích huyệt đạo, giúp:

• Thông kinh hoạt lạc: Thông kinh hoạt lạc (mở đường lưu thông khí huyết):  Kim châm kích thích huyệt đạo, giúp điều hòa khí huyết, giảm tình trạng tắc nghẽn kinh lạc.
• Giảm đau nhức:  Kim châm kích thích giải phóng các endorphin – “morphin tự nhiên” của cơ thể, giúp giảm đau nhức khớp hiệu quả.
• Cải thiện chức năng khớp:  Kích thích huyệt đạo giúp giảm viêm, cải thiện dinh dưỡng nuôi dưỡng sụn khớp, hỗ trợ vận động linh hoạt hơn.

Vị trí huyệt đạo châm cứu phụ thuộc vào thể bệnh viêm khớp dạng thấp và tình trạng cụ thể của từng người. Một số huyệt đạo dùng để cải thiện viêm khớp  dạng thấp bao gồm:

• Các huyệt đạo gần khớp bị tổn thương:  Hợp cốc (ngón cái và ngón trỏ), Khúc trì (khuỷu tay), Huyết hải (bên trong mặt trong đùi).
• Các huyệt đạo điều hòa khí huyết:  Phong trì (gáy), Túc tam lý (bắp chân),  Âm lăng tuyền (bụng dưới).

Xoa bóp bấm huyệt

Xoa bóp bấm huyệt tác động lên cơ thể thông qua hai phương thức:

• Xoa bóp: Động tác xoa bóp giúp  hạ khí huyết (dẫn lưu khí huyết),  giãn cơ (làm mềm các cơ bị co cứng quanh khớp),  giảm đau nhức (kích thích giải phóng endorphin).
• Bấm huyệt: Thực hiện các động tác ấn, day, vê trên các huyệt đạo có tác dụng  thông kinh hoạt lạc (khai thông kinh mạch),  điều hòa khí huyết,  giảm đau (tương tự châm cứu).

Các kỹ thuật xoa bóp bấm huyệt thường dùng:

• Xoa bóp vuốt ve:  Động tác nhẹ nhàng giúp  hạ khí huyết,  giãn cơ
• Xoa bóp miết day: Thực hiện với lực mạnh hơn  hạ khí huyết (dẫn lưu khí trệ),  giảm đau nhức
• Bấm huyệt:  Ấn day, day nhẹ, day mạnh, vê huyệt tùy vào từng huyệt đạo và tình trạng bệnh.
• Xoa bóp bấm huyệt kết hợp với các bài thuốc Đông y: Tăng cường hiệu quả điều trị, hỗ trợ đưa các dược chất từ bài thuốc thẩm thấu sâu hơn.

Lưu ý

• Xoa bóp bấm huyệt cần được thực hiện bởi  thầy thuốc chuyên khoa  Y học Cổ truyền, có kinh nghiệm để đảm bảo an toàn, hiệu quả điều trị.
• Không nên xoa bóp bấm huyệt mạnh, đặc biệt với những người đang trong giai đoạn viêm cấp của viêm khớp dạng thấp.
• Kết hợp xoa bóp bấm huyệt với chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện vật lý trị liệu để  nâng cao hiệu quả điều trị.
• Xoa bóp bấm huyệt có thể không phù hợp với một số trường hợp, chẳng hạn như:  người mắc bệnh về da,  người đang sốt cao,  phụ nữ mang thai.

Điều trị viêm khớp dạng thấp bằng Đông y là một phương pháp an toàn, hiệu quả, đặc biệt phù hợp với những người mong muốn giải pháp tự nhiên, lâu dài. Tuy nhiên, để đạt được kết quả tốt nhất, cần lựa chọn cơ sở y tế uy tín, có bác sĩ Đông y giàu kinh nghiệm.