Phẫu Thuật Chỉnh Vẹo Cột Sống

Chỉ định phẫu thuật chỉnh vẹo cột sống

Những đối tượng nên sử dụng phẫu thuật chỉnh vẹo cột sống gồm: 

• Vẹo cột sống nặng (góc Cobb trên 40°) ảnh hưởng đến chức năng tim phổi.
• Vẹo cột sống tiến triển nhanh (tăng hơn 5° mỗi năm) ở trẻ em và thanh thiếu niên.
• Vẹo cột sống gây đau đớn dai dẳng, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Tình trạng vẹo cột sống ảnh hưởng đến thẩm mỹ của người bệnh
• Phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả

Đối tượng không nên làm phẫu thuật chỉnh vẹo cột sống:

• Vẹo cột sống nhẹ với góc cong vẹo cột sống dưới 40 độ
• Các đường cong ngực cao cứng, có tỷ lệ mềm dẻo dưới 50% hay góc nắn chỉnh hơn 30º
• Các đường cong ngực kép 
• Người mắc bệnh lý tim mạch, hô hấp, nhiễm trùng, rối loạn đông máu, suy giảm chức năng thận, ung thư di căn

Các phương pháp phẫu thuật chỉnh vẹo cột sống

Phẫu thuật cố định cột sống

Đây là phương pháp phẫu thuật phổ biến nhất để điều trị vẹo cột sống. Bác sĩ sẽ loại bỏ một phần nhỏ đĩa đệm giữa các đốt sống cần chỉnh hình. Sau đó, ghép xương (tự thân hoặc nhân tạo) vào vị trí đĩa đệm để tạo thành khối xương vững chắc, ngăn ngừa sự di lệch của cột sống.

• Ưu điểm: Hiệu quả lâu dài trong việc ngăn chặn sự tiến triển của vẹo cột sống.
• Nhược điểm: Giảm khả năng di chuyển của cột sống ở các đốt sống được cố định.

Phẫu thuật nối đốt sống

Phương pháp này phù hợp với trẻ em đang phát triển vì nó cho phép duy trì khả năng phát triển chiều cao của cột sống.

Bác sĩ sẽ đặt các móc hoặc vít vào các đốt sống cần chỉnh hình. Sau đó, nối các móc/vít này với nhau bằng dây cáp linh hoạt. Theo thời gian, khi trẻ phát triển, dây cáp sẽ giúp kéo dài và nắn chỉnh đường cong của cột sống.

• Ưu điểm: Giữ được khả năng phát triển, chuyển động của cột sống
• Nhược điểm: Có thể cần phẫu thuật điều chỉnh lại dây cáp trong quá trình phát triển.

Phẫu thuật nội soi cột sống

Với sự phát triển của công nghệ, phẫu thuật nội soi cột sống ngày càng được ưa chuộng do ít xâm lấn.

Bác sĩ sẽ tạo các vết mổ nhỏ trên thành ngực hoặc bụng và sử dụng camera nội soi để quan sát và thực hiện các thao tác bên trong.

• Ưu điểm: Giảm thiểu tổn thương mô, thời gian nằm viện và đau sau phẫu thuật.
• Nhược điểm: Không phải tất cả các trường hợp vẹo cột sống đều phù hợp với phẫu thuật nội soi.

Quy trình phẫu thuật chỉnh vẹo cột sống

Trước phẫu thuật

• Thăm khám và đánh giá: để đánh giá mức độ cong vẹo, các triệu chứng liên quan (nếu có) và các bệnh lý nền. Các xét nghiệm hình ảnh như X-quang, chụp CT hoặc MRI cột sống cũng được chỉ định để xác định vị trí, góc độ cong vẹo và tình trạng của các cấu trúc giải phẫu xung quanh.
• Tư vấn phẫu thuật: Bác sĩ sẽ thảo luận chi tiết về tình trạng bệnh, các phương pháp phẫu thuật phù hợp, nguy cơ biến chứng và kết quả mong đợi. 
• Các xét nghiệm cận lâm sàng: Các xét nghiệm máu, nước tiểu, và điện tâm đồ thường quy được thực hiện để đảm bảo bệnh nhân đủ sức khỏe tiến hành phẫu thuật.

Quy trình phẫu thuật

Phẫu thuật chỉnh vẹo cột sống thường là một cuộc đại phẫu phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp của bác sĩ gây mê hồi sức và bác sĩ chuyên khoa về cột sống. Quy trình phẫu thuật tổng quát như sau:

• Gây mê: Bác sĩ gây mê toàn thân để đảm bảo người bệnh không cảm thấy đau trong suốt quá trình phẫu thuật.
• Tiến hành phẫu thuật: Bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp và thực hiện theo các bước đã nêu ở phần trên.
• Đóng vết mổ: Sau khi nắn chỉnh cột sống và đặt các thiết bị cố định, bác sĩ sẽ đóng vết mổ bằng chỉ khâu hoặc staples (móc).

Chăm sóc sau mổ chỉnh vẹo cột sống

Giảm đau và phòng ngừa biến chứng

Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc giảm đau phù hợp để giúp bạn kiểm soát cơn đau hiệu quả. Đồng thời, kê đơn thuốc kháng sinh dự phòng để ngăn ngừa nhiễm trùng sau phẫu thuật. 

Vật lý trị liệu

Vài ngày sau phẫu thuật, dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa vật lý trị liệu, bạn sẽ bắt đầu thực hiện các bài tập vận động nhẹ nhàng. 

Các bài tập vật lý trị liệu được thiết kế riêng biệt cho từng bệnh nhân, tùy thuộc vào mức độ vẹo cột sống và kỹ thuật phẫu thuật. Mục tiêu chính của vật lý trị liệu là tăng cường sức mạnh cơ lưng, cải thiện tính linh hoạt của cột sống và duy trì độ cong được nắn chỉnh.

Chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi

• Bác sĩ có thể khuyến nghị bạn bổ sung thêm các thực phẩm giàu canxi, vitamin D và protein để hỗ trợ quá trình lành xương và tăng cường sức khỏe cơ bắp.
• Duy trì thói quen ngủ đủ giấc 7-8 tiếng mỗi đêm sẽ giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn và hỗ trợ quá trình tái tạo mô.
• Trong vài tháng đầu sau phẫu thuật, bạn cần tránh các hoạt động gắng sức, mang vác vật nặng hoặc bất kỳ động tác nào có thể gây căng thẳng cho cột sống. 

Theo dõi và tái khám định kỳ

Lịch tái khám theo hẹn với bác sĩ giúp theo dõi tình trạng vết mổ, kiểm tra hiệu quả nắn chỉnh cột sống và phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra. Trong các buổi tái khám, bác sĩ có thể chụp X-quang để đánh giá sự liền xương và điều chỉnh chương trình vật lý trị liệu nếu cần thiết.

Nếu bạn gặp bất kỳ vấn đề nào bất thường sau phẫu thuật, chẳng hạn như sốt, đau nhức dữ dội, sưng tấy hoặc dịch tiết bất thường từ vết mổ, hãy liên lạc ngay với bác sĩ để được thăm khám và xử trí kịp thời.

Biến chứng tiềm ẩn

Trong quá trình phẫu thuật có thể tiềm ẩn những biến chứng nguy hiểm sau:

• Chảy máu: Nguy cơ thấp, bác sĩ sẽ thực hiện các biện pháp cầm máu.
• Tổn thương thần kinh: Gây tê bì, yếu chi, rối loạn chức năng bàng quang/ruột.
• Nhiễm trùng: Bác sĩ thực hiện biện pháp vô khuẩn và kê đơn kháng sinh dự phòng.

Biến chứng sau phẫu thuật:

• Nhiễm trùng vết mổ: Sốt, đau nhức, sưng tấy, dịch tiết mủ. Cách xử lý là dẫn lưu mủ, rửa vết thương, dùng kháng sinh.
• Cứng khớp cột sống: Ảnh hưởng tính linh hoạt, gây đau mỏi. Các bài tập vật lý trị liệu sẽ cải thiện tình trạng này
• Suy giảm chức năng phổi: Tạm thời, do giảm khả năng di chuyển của lồng ngực. Tập thở sâu theo hướng dẫn của bác sĩ vật lý trị liệu giúp cải thiện.

Biến chứng hiếm gặp:

• Rối loạn cân bằng điện giải: Gây vấn đề tim mạch hoặc thần kinh.
• Hội chứng Fail-Rod: Biến chứng muộn, implant gãy/lỏng lẻo, ảnh hưởng độ cong cột sống. Tình trạng này cần can thiệp phẫu thuật để xử lý.