Hướng Dẫn Vật Lý Trị Liệu Thoát Vị Đĩa Đệm và Lưu Ý

Mục tiêu vật lý trị liệu thoát vị đĩa đệm

• Giảm đau và cứng khớp: Giúp giảm tình trạng viêm, kích thích cơ thể sản sinh chất giảm đau tự nhiên, cải thiện tình trạng căng cứng cơ, từ đó giảm áp lực chèn ép lên các rễ thần kinh.
• Tăng cường sức khỏe cột sống: Các bài tập vật lý trị liệu giúp tăng sự dẻo dai của cơ, cải thiện tư thế, giúp cột sống khỏe mạnh và phòng ngừa tái phát.
• Cải thiện tầm vận động: Thực hiện các bài tập vật lý trị liệu giúp cột sống và các khớp liên quan linh hoạt hơn, giảm cứng khớp.
• Tăng cường lưu thông máu: Vật lý trị liệu thúc đẩy lưu thông máu tại vùng bị tổn thương, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hồi phục.
• Phòng ngừa tái phát: Duy trì thói quen tập luyện thường xuyên, kết hợp với kiểm soát tư thế đúng sẽ giúp giảm nguy cơ tái phát thoát vị đĩa đệm.

Khi nào nên áp dụng vật lý trị liệu thoát vị đĩa đệm

• Đau cấp tính (dưới 6 tuần): Giúp giảm đau nhanh, cải thiện vận động trong giai đoạn triệu chứng nghiêm trọng.
• Đau mạn tính: Hỗ trợ kiểm soát các cơn đau âm ỉ kéo dài, cải thiện chức năng vận động.
• Hỗ trợ trước và sau phẫu thuật: Vật lý trị liệu được chỉ định để tối ưu hóa tình trạng thể chất trước phẫu thuật và đẩy nhanh quá trình phục hồi sau khi can thiệp.

Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng cá nhân để khuyến nghị hình thức vật lý trị liệu phù hợp. Một số trường hợp tiêu biểu cần chú trọng phương pháp này là:

• Đau lưng cấp tính do thoát vị đĩa đệm.
• Thoát vị đĩa đệm nhỏ, chưa có chỉ định phẫu thuật.
• Người có chỉ định phẫu thuật nhưng muốn giảm các triệu chứng trước khi mổ.
• Người sau phẫu thuật thoát vị đĩa đệm (hỗ trợ hồi phục).
• Thoát vị đĩa đệm tái phát.

Các phương pháp vật lý trị liệu phổ biến cho thoát vị đĩa đệm

Kéo giãn cột sống

Kéo giãn cột sống cũng là một hình thức vật lý trị liệu thoát vị đĩa đệm được chỉ định cho hầu hết bệnh nhân, nhất là khi có vẹo cột sống, thoái hóa cột sống lưng hay cổ. Phương pháp này sử dụng máy tạo ra lực âm tại lòng đĩa đệm nhằm mục đích giải nén, giảm áp lực lên đĩa đệm và dây thần kinh, tạo không gian cho nhân nhầy đĩa đệm có thể dịch chuyển về vị trí ban đầu trong bao xơ, giúp bệnh nhân giảm đau lưng, tê bì chân tay.

Chống chỉ định phương pháp kéo giãn cột sống cho các đối tượng sau:

• Bị tổn thương, chèn ép tủy hay có vấn đề về ống tủy
• Lao cột sống
• U ác tính
• Viêm tấy hoặc áp xe ở vùng lưng
• Bị bệnh loãng xương
• Cao huyết áp
• Có chấn thương ở cột sống kèm theo gãy xương biến dạng
• Bà bầu
• Phụ nữ đang trong kỳ kinh
• Viêm đa khớp dạng thấp
• Bị thoái hóa cột sống hay bệnh viêm cột sống dính khớp xuất hiện cầu xương nối giữa các đốt sống.

Thời gian kéo giãn cột sống mỗi lần khoảng 15 phút. Liệu trình điều trị có thể kéo dài từ 10 – 20 ngày tùy theo mức độ bệnh.

Nhiệt trị liệu

Một số bệnh nhân được vật lý trị liệu thoát vị đĩa đệm bằng phương pháp nhiệt. Kỹ thuật này sử dụng nhiệt nóng hoặc nhiệt lạnh tác động lên vùng tổn thương nhằm các mục đích sau:

• Giảm đau lưng, đau vai gáy, đau vùng hông -mông – chân
• Chống sưng viêm
• Tăng tuần hoàn máu đến cung cấp nhiều dưỡng chất để nuôi dưỡng và phục hồi tổn thương ở đĩa đệm.
• Khôi phục chức năng vận động cho bệnh nhân.
• Làm thư giãn thần kinh, giảm đau dây thần kinh tọa
• Giảm co cơ.

Đôi khi, bệnh nhân được điều trị bằng cả hai phương pháp nhiệt nóng kết hợp với nhiệt lạnh. Thông thường, liệu pháp lạnh được áp dụng trong các trường hợp bị sưng đau cấp tính, mới bị chấn thương. Khi tình trạng sưng viêm đã thuyên giảm thì mới chuyển qua điều trị bằng nhiệt nóng.

Điện trị liệu

Phương pháp này chủ yếu được chỉ định cho bệnh nhân bị đau cấp tính có liên quan đến tình trạng co thắt cơ. Dòng điện được sử dụng có tác dụng giảm đau lưng, đau cổ vai gáy bằng cách ức chế dẫn truyền tín hiệu thần kinh lên não.

Có 3 hình thức trị liệu chính:

• Kích thích điện qua da (TENS): Dòng điện tần số thấp đưa đến vùng đau, giúp giảm tín hiệu đau đến não bộ.
• Sóng ngắn, siêu âm: Tác động sâu vào các mô, thúc đẩy làm lành tổn thương.
• Laser cường độ cao: Giảm đau, viêm và phù nề.

Chống chỉ định:

• Người mắc bệnh tim mạch
• Rối loạn tâm thần
• Giảm hoặc mất cảm giác
• U ác tính
• Có vết thương hở hay kích thích bên ngoài vùng da cần điều trị.

Thủy trị liệu chữa thoát vị đĩa đệm

Thủy trị liệu hay điều trị bằng nước là phương pháp sử dụng nước tác động trực tiếp lên các bề mặt của cơ thể, qua đó tăng toàn hoàn máu đến vùng đĩa đệm bị tổn thương, giảm đau, kích thích thụ cảm thần kinh, cải thiện tình trạng nhức mỏi và các cảm giác khó chịu trong người bệnh.

Dưới đây là một số biện pháp thủy trị liệu người bệnh có thể cân nhắc áp dụng:

• Ngâm mình trong nước
• Tắm nước ấm
• Điều trị với nước khoáng
• Trị liệu bằng vòi tia nước hay bồn xoáy
• Điều trị bằng khí dung…

Hướng dẫn thực hiện các bài tập vật lý trị liệu tại nhà

Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu để lựa chọn các bài tập phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình. Dưới đây là một vài bài tập cơ bản người bệnh có thể áp dụng tại nhà:

Bài tập 1: Kéo giãn cơ gân kheo

Mục đích: Giúp kéo giãn cơ gân kheo, giảm co thắt cơ, cải thiện tư thế và giảm đau lưng.

Cách thực hiện:

• Nằm ngửa trên thảm tập.
• Gập một chân về phía ngực, giữ thẳng chân kia.
• Dùng tay hoặc khăn quấn quanh mu bàn chân, kéo nhẹ chân về phía ngực cho đến khi cảm thấy căng nhẹ ở cơ gân kheo.
• Giữ tư thế trong vòng 30 giây, sau đó chuyển sang bên kia.
• Lặp lại 3 lần cho mỗi bên.

Chỉ định:

• Người có triệu chứng đau lưng do co thắt cơ gân kheo.
• Người có tư thế ngồi nhiều, ít vận động.

Bài tập 2: Tư thế cây cầu

Mục đích: Giúp tăng cường sức mạnh cơ mông, cơ hamstrings, cải thiện tư thế và giảm đau lưng.

Cách thực hiện:

• Nằm ngửa trên thảm tập, hai chân co gối, lòng bàn chân đặt phẳng trên sàn.
• Đặt hai tay úp xuống bên hông.
• Hít vào, dùng lực đẩy hông lên khỏi sàn, giữ cho cơ thể tạo thành đường cong từ vai đến đầu gối.
• Giữ tư thế trong 3-5 giây, sau đó từ từ hạ hông xuống sàn.
• Thở ra.
• Lặp lại 10-15 lần.

Chỉ định:

• Người có triệu chứng đau lưng do yếu cơ mông, cơ hamstrings.
• Người có tư thế gù lưng.

Bài tập 3: Tư thế con mèo

Mục đích: Giúp tăng cường sự linh hoạt của cột sống, cải thiện tư thế và giảm đau lưng.

Cách thực hiện:

• Bắt đầu ở tư thế bò, hai tay đặt dưới vai, hai đầu gối đặt dưới hông.
• Hít vào, cong lưng xuống, đẩy đầu và đuôi về phía sau, tạo thành hình chữ U.
• Giữ tư thế trong 3 giây.
• Thở ra, uốn cong lưng ngược lại, đẩy đầu và đuôi về phía trước, tạo thành hình chữ C.
• Giữ tư thế trong 3 giây.
• Lặp lại 10-15 lần.

Chỉ định:

• Người có triệu chứng đau lưng do cứng khớp cột sống.
• Người có tư thế cúi đầu nhiều.

Bài tập 4: Nâng cao chân

Mục đích: Giúp giảm sưng tấy, cải thiện lưu thông máu và giảm đau lưng.

Cách thực hiện:

• Nằm ngửa trên giường hoặc thảm, hai chân duỗi thẳng.
• Dùng gối hoặc khăn để nâng cao hai chân sao cho góc giữa đùi và bắp chân là 30 độ.
• Giữ tư thế trong 15-20 phút.
• Lặp lại 2-3 lần mỗi ngày.

Chỉ định:

• Người có triệu chứng sưng tấy ở chân do thoát vị đĩa đệm.
• Người có triệu chứng đau nhức chân do thoát vị đĩa đệm.

Lưu ý:

• Nên kê cao đầu khi thực hiện bài tập này.
• Tránh tập luyện khi có dấu hiệu sưng tấy hoặc đau nhức dữ dội.

Những lưu ý quan trọng khi thực hiện vật lý trị liệu

• Nên thực hiện dưới sự hướng dẫn của chuyên gia: Điều này đặc biệt quan trọng, nhất là trong giai đoạn đầu, các chuyên viên sẽ hướng dẫn kỹ thuật tập và sử dụng máy móc đúng cách để đạt hiệu quả tốt nhất.
• Tuân thủ phác đồ, tần suất: Điều trị thoát vị đĩa đệm bằng vật lý trị liệu đòi hỏi sự kiên trì. Hãy tuân theo đúng tần suất và liệu trình do chuyên gia đưa ra.
• Ngưng tập và báo với chuyên gia khi thấy đau nhiều: Tránh cố gắng tập luyện khi có dấu hiệu đau bất thường vì có thể làm tình trạng nặng hơn.

Thời gian vật lý trị liệu thoát vị đĩa đệm có thể kéo dài trong vài tháng hoặc lâu hơn tùy theo tình trạng bệnh của mỗi cá nhân. Người bệnh nên cố gắng kiên trì thực hiện theo đúng liệu trình của bác sĩ để bệnh nhanh có sự tiến triển tốt.