Cao Ban Long: Công Dụng, Liều Dùng Và Kiêng Kỵ Khi Dùng

Cao ban long là một vị thuốc quý của Y học cổ truyền, có tác dụng trong điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Đông y thường sử dụng dược liệu này để cầm máu, bồi bổ sức khỏe, cải thiện giấc ngủ, tăng cường sinh lý… và cho hiệu quả rất tích cực.

Cao ban long là gì? Thông tin chung

Cao ban long còn có tên gọi là lộc giác giao – Loại cao được nấu từ gạc hoặc sừng hươu, nai đã già. Đây được xem là dược liệu quý của Đông y, thường được sử dụng trong bồi bổ cơ thể, hỗ trợ điều trị chảy máu dạ dày, nôn ra máu, thổ huyết, kinh nguyệt ra nhiều…

Đặc điểm của dược liệu

Được xem là “thần dược” sức khỏe, lộc giác giao sở hữu những đặc điểm nổi bật sau:

• Mang màu nâu sẫm, trên bề mặt có nhiều nếp nhăn to – nhỏ không đều nhau. Đặc biệt, cao còn xuất hiện nhiều bọt khí cùng các vết lõm, khi chạm vào không gây dính tay.
• Hình dáng dược liệu tương tự bánh xà phòng, độ dày khoảng 5cm, trọng lượng trung bình từ 50g tới 100g.
• Thành phần cao ban long gồm sừng hươu hoặc nai đã già với một tỷ lệ nhất định.

Bào chế và bảo quản

Quy trình, cách nấu cao ban long không hề đơn giản. Từ việc chọn nguyên liệu cho đến khâu bào chế dược liệu phải tuân thủ tuyệt đối những yêu cầu về an toàn, vệ sinh nhằm tạo ra sản phẩm chất lượng nhất. Cụ thể như dưới đây:

• Chỉ sử dụng những chiếc sừng có phân nhánh, chạc cân xứng và đều nhau. 
• Thân sừng có phần gốc to, bè ra như chiếc đĩa là tốt nhất.
• Ưu tiên những gạc có nhiều đường khía dọc, nhẵn bóng, mang màu vàng nâu, riêng đầu nhánh sẽ nhạt màu hơn.
• Sừng hươu, nai rụng hằng năm đều có thể sử dụng để nấu cao ban long. Trong đó loại có đế thường có chất lượng tốt hơn loại không có đế.

Sau khi được thu hoạch, sừng hươu/nai phải trải qua rất nhiều công đoạn chế biến phức tạp:

• Bước 1: Rửa sừng với nước phèn 1% trong khoảng 10 – 15 phút, một số đơn vị còn ngâm sừng với nước ấm qua đêm để đạt được độ mềm nhất định. Khi ngâm rửa sừng sẽ được xếp theo chiều dọc để đế sừng không bị chạm vào nước.
• Bước 2: Sừng sau khi ngâm rửa sẽ được đem đi cạo hoặc đánh rửa lớp bên ngoài cho tới khi sạch hẳn, để lộ phần sừng trắng bên trong.
• Bước 3: Cưa sừng thành các đoạn ngắn chừng 5 – 6cm sau đó chẻ đôi hoặc thái thành từng bản mỏng. Tiếp đến cần cạo sạch tủy trên sừng rồi rửa qua với nước lã, đem đi phơi khô hoàn toàn.
• Bước 4: Lần lượt xếp sừng vào thùng nhôm rồi đặt một rọ tre ở giữa để chiết lấy dịch, tiếp đến đổ nước cho ngập phần dược liệu khoảng 10cm đun liên tục trong 24 tiếng. Trong thời gian đun nếu nước cạn thì tiếp tục cho nước vào và luôn duy trì ở mức ngập sừng, thường xuyên vớt bọt trong quá trình nấu cao. Phần nước chiết lần một đem đi cô đặc.
• Bước 5: Thêm nước vào thùng nhôm và tiếp tục đun sừng thêm 24 tiếng nữa, rút lấy phần nước thứ 2 và đem đi cô đặc. Lặp lại như vậy tới lần thứ 3 rồi gộp 3 lần nước với nhau, nấu với lửa nhỏ, chú ý khuấy đều tay đến khi thu được phần cao đặc.
• Bước 6: Khi cao ban long đã cô đặc thì đổ ra khay đã bôi dầu lạc để chống dính. Chờ cao nguội hẳn cắt thành từng bánh nhỏ với trọng lượng 50g – 100g gói trong túi bóng.

Kết thúc quá trình bào chế, cao ban long cần được bảo quản ở nơi kín gió, mát mẻ, khô thoáng. Dược liệu không phù hợp để cất trữ tại những nơi có nhiệt độ cao vì dễ gây tan chảy, mất đi dưỡng chất quý.

Tác dụng của cao ban long đối với sức khỏe người sử dụng

Công dụng của cao ban long được ghi chép trong nhiều văn thư cổ của Y học cổ truyền. Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu khoa học cũng chỉ ra lợi ích của dược liệu này đối với sức khỏe. Vậy thực tế cao ban long có tác dụng gì cho sức khỏe?

Theo Y học phương Đông

Y học cổ truyền ghi chép lại, cao ban long có vị mặn ngọt, tính ấm, không có độc. Dược liệu quy vào kinh Thận và kinh Can, đem lại hiệu quả trong:

• Cường tinh, kích thích sinh tinh dịch và hoạt huyết.
• Ích khí và bổ trung.
• Làm mạnh gân cốt, chữa bệnh viêm khớp, giúp xương khớp dẻo dai, hết đau nhức.
• Bồi bổ cơ thể, phục hồi thể trạng, chống suy nhược.

Theo khoa học hiện đại

Trong những nghiên cứu mới nhất, các nhà khoa học đã chỉ ra cao ban long chứa hàm lượng lớn các hoạt chất có lợi như Acid Glutamic, Arginin, Lencin, Cystein, muối Canxi, Lysin, Tyrosin. Nhờ vậy, dược liệu đem lại hiệu quả cao trong:

• Hỗ trợ điều trị xuất huyết dạ dày, đau dạ dày, chảy máu đường ruột.
• Xử lý hiệu quả tình trạng xuất huyết âm đạo, chảy máu tử cung, kinh nguyệt ra nhiều hoặc chu kỳ kéo dài bất thường.
• Điều trị chứng chân tay lạnh, xương khớp đau nhức, tiểu nhiều lần, ra mồ hôi trộm.
• Ngăn chặn suy nhược cơ thể, nâng cao khả năng miễn dịch.
• Chữa ho khan, ho có đờm, ho gió, viêm họng, bảo vệ sức khỏe hô hấp.

Các bài thuốc chữa bệnh từ cao ban long

Theo Y học cổ truyền, cao ban long là dược liệu quý, được sử dụng rộng rãi trong hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Dưới đây là một số cách sắc nấu, uống cao ban long hiệu quả an toàn nhất:

Bài thuốc trị ra mồ hôi trộm, mệt mỏi sau ốm

Thành phần dược liệu: Cao ngũ gia bì, lộc giác giao, mật ong.

Cách thực hiện:

• Trộn đều các dược liệu với nhau sao cho hỗn hợp đặc sánh, sau đó vo tròn thành từng viên nhỏ.
• Mỗi ngày dùng 2 – 3 lần, mỗi lần uống 3 – 4 viên (đối với người lớn) và 2 – 3 viên (đối với trẻ em). Liều lượng cụ thể sẽ gia giảm tùy theo cơ địa, tình trạng sức khỏe mỗi người.

Bài thuốc chữa mất ngủ, ăn không ngon miệng và sốt về chiều

Thành phần dược liệu: 40g lộc giác giao, 40g long nhãn.

Cách thực hiện:

• Đun kỹ long nhãn rồi chắt lấy nước cốt.
• Thái nhỏ cao bao long rồi cho vào nấu cùng nước long nhãn, liên tục khuấy đều tay và đun cho tới khi cao tan chảy.

Lượng nước thuốc thu được dùng ngay khi còn nóng để trị chứng mất ngủ, sốt khát nước về chiều, táo bón, ra mồ hôi trộm, lở miệng, vàng mắt.

Bài thuốc từ cao ban long bồi bổ cơ thể, trị đau lưng mỏi gối

Thành phần dược liệu: Cao ban long, ích trí nhân, hoài sơn, ngưu tất bắc, quy đầu, bổ cốt chỉ, chánh bạch truật, nhục đầu khấu, phục thần.

Cách thực hiện:

• Đem các dược liệu đi làm sạch, sau đó cho vào ấm sắc cùng nước.
• Đun thuốc với lửa nhỏ trong khoảng 20 phút là có thể sử dụng, uống đều đặn ngày 2 lần vào 10h sáng và 10h tối.

Bài thuốc trị ăn kém, bổ tỳ âm tiễn bồi bổ sức khỏe

Thành phần dược liệu: Cao ban long, sâm bố chính, can khương sao đen, long nhãn.

Cách thực hiện:

• Cho tất cả nguyên liệu vào sắc cùng nước, đun tới khi cô đặc thành cao.
• Mỗi lần sử dụng khoảng 2 thìa nhỏ cao với nước hạt sen. 
• Đối với những bệnh nhân hay bị sôi bụng, có thể thêm vào ấm thuốc 4g đinh hương khi sắc nấu để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Điều trị bệnh dạ dày, thổ huyết, kinh nguyệt ra nhiều

Thành phần dược liệu: Dược liệu, cam thảo, bồ hoàng.

Cách thực hiện:

• Cho tất cả dược liệu đã chuẩn bị vào sắc cùng 400ml nước, đun dưới lửa nhỏ đến khi còn 100ml thì tắt bếp.
• Sử dụng thuốc khi còn nóng, chỉ dùng trong ngày để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Cao ban long ngâm rượu làm mạnh gân cốt, trị thiếu máu

Thành phần dược liệu: Cao ban long, 750ml rượu trắng 45 – 50 độ.

Cách thực hiện:

• Đem lộc giác giao đi hấp cách thủy cho tan hết thành dạng lỏng, sau đó đổ vào bình đã chứa sẵn rượu. Vừa đổ vừa khuấy nhẹ nhàng cho cao tan hết vào rượu.
• Ngâm rượu cao ban long trong 30 ngày là có thể sử dụng.
• Thời điểm uống cao ban long ngâm rượu phù hợp nhất là trước bữa ăn hoặc trước khi đi ngủ, mỗi ngày uống 1 chén nhỏ chừng 10ml.

Những kiêng kỵ khi sử dụng cao ban long

Mặc dù cao ban long là dược liệu quý, đem lại nhiều lợi ích sức khỏe nhưng trong quá trình sử dụng mỗi người cần lưu ý một số vấn đề cơ bản. Điều này giúp đảm bảo an toàn, cho hiệu quả điều trị tốt nhất:

• Dược liệu có tính bổ dương – sinh nhiệt – trợ hỏa nên không phù hợp với người lớn tuổi cơ thể suy nhược, cảm giác nóng trong, miệng khô khó nuốt, lòng bàn chân bàn tay nóng, đại tiện khó khăn… Bởi khi sử dụng có thể khiến âm hư, cơ thể mệt mỏi, làm bệnh trầm trọng hơn.
• Những người già có biểu hiện hen suyễn, ho khan ít đờm, ho có máu, đờm vàng, đau rát họng không dùng lộc giác giao. Bởi đây là triệu chứng phổi có đờm nhiệt, đặc tính của cao là nóng nên khi đi vào cơ thể sẽ gây đau dạ dày, cồn cào trong bụng, làm cơ thể càng mệt mỏi và dẫn đến suy nhược.
• Phụ nữ có thai, những người cho con bú nên cẩn trọng khi sử dụng lộc giác giao.
• Cần tuân thủ cách uống cao ban long của thầy thuốc, không tự ý phối chế nhiều dược liệu với nhau.

Mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, hỗ trợ điều trị các bệnh lý, cao ban long đang ngày càng được ưa chuộng trong nhiều năm gần đây. Tuy nhiên, để tận dụng hết dược chất của vị thuốc, đảm bảo an toàn mỗi người nên sử dụng đúng cách, tránh lạm dụng và phạm vào các kiêng kỵ.