Trẻ Sơ Sinh Bị Sôi Bụng: Dấu Hiệu, Nguyên Nhân Và Cách Xử Lý

Chắc hẳn mẹ bỉm nào cũng gặp phải tình trạng trẻ sơ sinh bị sôi bụng. Tuy đây không phải là biểu hiện nguy hiểm, nhưng vẫn sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe, khiến bé ăn không ngon, ngủ không sâu giấc và thường xuyên quấy khóc. Chính vì vậy, việc tìm ra nguyên nhân để có những biện pháp chữa trị, khắc phục sớm là điều mà các bậc cha mẹ không nên bỏ qua.

Dấu hiệu nhận biết khi trẻ sơ sinh bị sôi bụng

Việc phát hiện sớm trẻ bị sôi bụng là điều vô cùng cần thiết, điều này sẽ giúp mẹ có biện pháp xử lý kịp thời, tránh để bé có cảm giác khó chịu trong thời gian dài. Cụ thể, khi bị sôi bụng, con thường có những biểu hiện đặc trưng sau đây:

•  Bé quấy khóc, khó chịu và thường xuyên bỏ bú: Khi bị sôi bụng, trẻ sẽ bú ít hơn so với bình thường và quấy khóc vào cả ban ngày lẫn ban đêm. Nếu để tình trạng này kéo dài khiến bé mệt mỏi, thiếu hụt chất dinh dưỡng, phát triển chậm và sụt cân khá nhanh.
• Bụng phát ra âm thanh ọc ọc: Nếu để ý kĩ, cha mẹ sẽ nghe được những âm thanh ọc ọc nhỏ phát ra từ bụng bé khá thường xuyên.
• Bé bị tiêu chảy, đi ngoài nhiều lần: Ban đầu, trẻ chỉ có biểu hiện chướng bụng, ợ hơi, nhưng lâu ngày sẽ bị tiêu chảy, đi ngoài nhiều lần. Nếu mẹ không kịp thời khắc phục sẽ dẫn tới cơ thể bị mất nước, chán ăn và để lại nhiều di chứng không tốt cho hệ tiêu hoá của trẻ.

Tuỳ vào từng thể trạng và cơ địa mà bé sẽ có các biểu hiện sôi bụng diễn ra từ 1 – 2 ngày hoặc lâu hơn. Cha mẹ cần chú ý quan sát và can thiệp sớm, giúp cho bé ăn ngon, ngủ ngon và phát triển nhanh về thể lực, đồng thời chấm dứt tình trạng sôi bụng càng sớm càng tốt.

Nguyên nhân khiến cho trẻ sơ sinh bị sôi bụng là gì?

Trẻ sơ sinh bị sôi bụng bởi rất nhiều nguyên nhân khác nhau mà cha mẹ tuyệt đối không được bỏ qua. Việc tìm hiểu đúng về nguyên nhân sẽ giúp chúng ta biết cách xử lý một cách chính xác và nhanh chóng nhất. Cụ thể là:

Trẻ bị loạn khuẩn đường ruột

Loạn khuẩn đường ruột là bệnh khá phổ biến ở trẻ sơ sinh, nguyên nhân chính là do:

• Trẻ sinh non, sinh thiếu tháng có hệ tiêu hoá chưa hoàn thiện, khiến cho hại khuẩn dễ dàng tấn công đường ruột.
• Trẻ sinh mổ bị thiếu hụt nguồn khuẩn chí được truyền qua đường âm đạo của mẹ.
• Trẻ sơ sinh dùng sữa công thức nên bị thiếu hụt lợi khuẩn có trong sữa mẹ.
• Trẻ sơ sinh phải dùng kháng sinh liên tục, trong dài ngày.
• Trẻ dùng sữa công thức pha sai cách, quá đặc hoặc nhiệt độ chưa đủ để làm chín sữa.
• Trẻ uống sữa được pha từ nguồn nước không đảm bảo vệ sinh.
• Đồ chơi hoặc các vật dụng của trẻ không được vệ sinh kỹ lưỡng nên dễ bị nhiễm khuẩn.
• Trẻ ăn dặm quá sớm.

Trẻ bị các bệnh lý về viêm nhiễm tiêu hóa

Nếu trẻ bị các bệnh lý về viêm nhiễm tiêu hóa như viêm đại tràng thì có thể kèm theo triệu chứng sôi bụng cùng các dấu hiệu như: Đau âm ỉ vùng bụng dưới rốn, đau bụng theo từng cơn… Ngoài ra, sôi bụng còn xuất hiện ở trẻ có bệnh lý về dạ dày, viêm ruột, rối loạn tiêu hoá, đặc biệt là bệnh Crohn.

Chế độ dinh dưỡng không đảm bảo, khó hấp thụ, chậm tiêu

Nếu mẹ ăn phải các loại thức ăn không đảm bảo vệ sinh, bị nhiễm độc, nhiễm khuẩn hoặc đồ ăn lạ, quá nhiều dầu mỡ, cay nóng, nhiều đạm… cũng sẽ khiến cho lượng sữa bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Chính vì thế khi bú sữa mẹ, trẻ dễ bị sôi bụng và đi ngoài.

Bên cạnh đó, vào thời kỳ trẻ bắt đầu ăn dặm, cha mẹ cho trẻ ăn các loại thức ăn khó tiêu, gây ảnh hưởng tới hệ tiêu hóa như: Thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, chứa nhiều đạm, hải sản, bắp cải… dẫn đến chướng bụng, đầy hơi.

Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khác xuất phát từ việc trẻ không thể tiêu hóa được một số thành phần có trong sữa như:

• Đường lactose (đối với trẻ bất dung nạp lactose),
• Đạm (trẻ dị ứng đạm).
• Chất béo (Trẻ đi phân mỡ, có chứa nhiều nhầy).

Trẻ bú sai cách

Đối với những trẻ bú bình hoàn toàn hoặc bú bình kết hợp cùng bú mẹ, thì việc núm vú không vừa với miệng trẻ hoặc cho sữa chảy quá nhanh cũng khiến cho trẻ bị nuốt nhiều khí hơi vào bụng. Khi khí đi vào trong dạ dày và ruột với lượng đủ nhiều cũng có thể gây ra tình trạng đầy bụng, sôi bụng.

Do trẻ quá đói hoặc ăn quá no

Khi ăn, nhu động ruột giúp cho quá trình vận chuyển và co bóp thức ăn nên bụng trẻ sẽ phát ra tiếng kêu ùng ục. Do đó, cha mẹ có thể nghe thấy tiếng này ngay sau khi trẻ ăn, sau khi ăn vài giờ hoặc thậm chí là vào ban đêm khi đang ngủ.

Mặt khác, trẻ đói cũng là nguyên nhân khiến bụng sôi, phát ra tiếng kêu. Lúc này, các chất giống như hormone trong não kích thích cơn thèm ăn, kết quả là các cơ trong dạ dày co lại tạo ra âm thanh sôi bụng.

Xem thêm: Trẻ sơ sinh bị táo bón: Nguyên nhân và cách trị

Trẻ sơ sinh khi bị sôi bụng có nguy hiểm hay không?

Nếu trẻ sơ sinh bị sôi bụng do quá đói hoặc sau khi ăn quá no mà không kèm theo các triệu chứng như: Chướng bụng, đau bụng, chán ăn, mệt mỏi, quấy khóc… thì đây là biểu hiện sinh lý vô cùng bình thường của cơ thể, cha mẹ không cần quá lo lắng.

Thế nhưng, nếu trẻ bị sôi bụng và kèm theo một số triệu chứng bất thường như: Đau bụng, tiêu chảy, đầy hơi, ợ nóng… thì đây có thể là biểu hiện của một số bệnh lý như:

• Rối loạn tiêu hóa, loạn khuẩn ruột: Bệnh này thường có các dấu hiệu như: Bụng sôi và đau, lúc tiêu chảy đi ngoài phân lỏng nhiều lần, lúc lại táo bón, đầy hơi, chướng bụng, biếng ăn… Để tình trạng này diễn ra trong thời gian dài có thể dẫn đến những biến chứng nặng hơn như: Hội chứng ruột kích thích, viêm đại tràng, viêm ruột mạn tính, polyp trực tràng…
• Bệnh lý về dạ dày – ruột: Các bệnh phổ biến như viêm hang vị dạ dày, viêm dạ dày tá tràng… Biểu hiện thường gặp như bụng sôi ùng ục, chướng bụng, đau vùng thượng vị, quấy khóc, trẻ hay co người, vặn người… Một số biến chứng có thể gặp phải như phát triển chậm, biếng ăn, suy dinh dưỡng…
• Số ít có thể mắc bệnh Crohn (IBD): Đây là tình trạng gây viêm nhiễm, lây lan rộng và đi sâu vào thành tiêu hóa gây viêm loét, chảy máu. Biểu hiện của bệnh là đau bụng, sôi bụng, có thể kèm theo sốt, buồn nôn và nôn trớ, biếng ăn, sút cân… Bệnh Crohn có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm như thiếu máu, gầy, suy dinh dưỡng, nguy hiểm nhất là thủng ruột, rò vào bàng quang…

Như vậy, trẻ sơ sinh bị sôi bụng có sao không? Với các trường hợp do sinh lý thì là tình trạng bình thường, không đáng ngại. Còn trẻ sôi bụng do bệnh lý thì cha mẹ cần đặc biệt lưu tâm, bởi chúng có thể khiến con biếng ăn, mất ngủ, chậm lớn, dễ nôn ói, trớ sữa, ảnh hưởng tới tâm sinh lý, làm suy giảm sức đề kháng…

Trẻ sơ sinh bị sôi bụng nên xử lý như thế nào?

Trẻ sơ sinh bị sôi bụng có thể dẫn đến nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng cho sức khỏe và sự phát triển. Chính vì vậy, cha mẹ cần áp dụng các biện pháp xử lý nhanh chóng, giúp cải thiện tình trạng càng sớm càng tốt, qua đó giảm các biến chứng nguy hiểm. Chúng ta cần:

Điều chỉnh lại chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt của trẻ

Cha mẹ điều chỉnh lại chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt của trẻ cũng là giải pháp hiệu quả để giảm các triệu chứng sôi bụng, đầy bụng, nôn trớ, đi ngoài… Cụ thể:

• Không nên để trẻ bú/ăn quá no hoặc quá đói, tốt nhất hãy chia làm nhiều bữa nhỏ, không cho trẻ ăn quá nhiều trong một bữa.
• Không nên cho trẻ ăn dặm quá sớm (trẻ chưa đủ 6 tháng tuổi).
• Mẹ khi cho con bú nên ăn đầy đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng thiết yếu là: Chất béo, chất đạm, vitamin và khoáng chất. Ngoài ra cũng cần cung cấp thêm nhiều rau xanh và chất xơ cho cơ thể thông qua chế độ ăn uống hàng ngày. Hạn chế những món có chứa nhiều dầu mỡ, cay nóng, súp lơ, cà chua, đồ uống có gas, rượu bia… bởi chúng rất dễ khiến trẻ bị đầy hơi, chướng bụng.
• Cần vệ sinh sạch sẽ dụng cụ pha sữa thường xuyên, nên pha với đúng tỷ lệ được hướng dẫn, dùng nước sạch với nhiệt độ đảm bảo.
• Cần lau chùi nhà cửa, vệ sinh đồ chơi, vật dụng của trẻ thường xuyên.

Massage bụng cho trẻ

Việc massage bụng sẽ giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn, ngoài ra nó còn hỗ trợ cho quá trình lưu thông khí huyết, cải thiện nhu động ruột, tăng cường khả năng đẩy khí ra bên ngoài, giảm cảm giác sôi bụng, căng tức bụng. Mẹ nên thực hiện massage cho bé ở những nơi kín đáo, không bị gió lùa, vệ sinh tay sạch sẽ trước khi thực hiện.

Các cách massage bụng cho bé có hiệu quả cao đó là:

• Massage bụng theo chiều kim đồng hồ: Đặt trẻ nằm ngửa trên mặt phẳng mềm mịn, chia bụng thành 4 điểm và dùng lòng bàn tay xoa thật nhẹ nhàng xung quanh bụng trẻ theo chiều kim đồng hồ, mỗi điểm thực hiện 1 lần.
• Massage ngược chiều nhau: Cho trẻ nằm ngửa, dùng 2 bàn tay di chuyển nhẹ nhàng từ ngực chạy thẳng xuống bụng, thực hiện thao tác khoảng 10 lần. Mỗi ngày có thể massage cho trẻ theo cách trên từ 1 – 2 lần.
• Massage dọc bụng: Cho trẻ nằm ngửa, dùng 2 bàn tay di chuyển thật nhẹ nhàng từ ngực dọc xuống bụng, thực hiện khoảng 10 lần, mỗi ngày massage từ 1 – 2 lần.

Thay đổi tư thế bú

Khi nuốt nhiều không khí vào bụng cũng khiến trẻ bị đầy bụng, sôi bụng. Do đó, mẹ cần điều chỉnh tư thế phù hợp mỗi khi cho trẻ bú, điều này sẽ hạn chế tối đa nguy cơ sôi bụng.

Cụ thể, nếu trẻ vừa bú vừa khóc và bụng có tiếng sôi thì mẹ nên ôm trẻ thẳng dậy, dựa người vào vai mẹ rồi vỗ nhẹ lưng để trẻ ợ nóng ra ngoài. Mặt khác, mẹ cũng có thể đặt con nằm ngửa rồi nhẹ nhàng gập đầu gối chân của trẻ liên tục. Còn nếu bú bình thì mẹ nên chọn núm vú phù hợp, cho trẻ ngậm núm vú đúng cách, lỗ thoát khí hướng lên trên, nhằm tránh để trẻ nuốt phải không khí vào trong, dẫn đến sôi bụng.

Tăng cường lợi khuẩn

Trong hệ vi sinh đường ruột của trẻ sơ sinh chứa chủ yếu là Bifidobacterium, Bacteroides và Lactobacillus. Trong đó, Bifidobacterium được xem là có vai trò quan trọng nhất với tỷ lệ lên đến 90%. Chúng có vai trò:

• Tăng cường, đẩy nhanh tốc độ tiêu hóa của đường ruột.
• Giúp cho quá trình tiêu hóa diễn ra thuận lợi, hấp thụ triệt để dinh dưỡng.
• Hạn chế tối đa quá trình lên men sinh khí thức ăn.
• Giúp cân bằng lại hệ vi sinh đường ruột với tỷ lệ là 85% lợi khuẩn và 15% hại khuẩn.
• Tiết ra các chất đề kháng, giúp bảo vệ và làm lành nhanh các vết thương trong ruột cũng như đại tràng.
• Chúng bám trên các lông nhung tại thành ruột, tiết ra chất nhầy có tác dụng bảo vệ niêm mạc trước tác nhân gây bệnh.
• Tăng cường đề kháng cho trẻ.

Dùng thuốc điều trị cho trẻ sơ sinh bị sôi bụng

Nếu trẻ bị sôi bụng kèm theo một số triệu chứng bất thường như: Tiêu chảy, táo bón, đau bụng, chướng bụng… kéo dài hàng tuần. Đồng thời mẹ đã áp dụng các phương pháp xử lý nhưng tình trạng không có dấu hiệu thuyên giảm, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay để được điều trị kịp thời. Khi đó, tùy vào mức độ, tình trạng của trẻ mà bác sĩ sẽ chỉ định một số loại thuốc phù hợp như:

• Trẻ bị táo bón: Thuốc thụt hậu môn (khi phân bị khô cứng), thuốc làm mềm phân Duphalac.
• Trẻ bị tiêu chảy: Chỉ sử dụng kháng sinh trong tiêu chảy nhiễm khuẩn là erythromycin, azithromycin… và phải được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa sau khi có kết quả xét nghiệm phân chính xác.
• Thuốc cầm tiêu chảy: Smecta. hidracsec.

Lưu ý: Mẹ chỉ mua thuốc cho trẻ sử dụng khi có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, tuyệt đối không được tự ý mua thuốc để sử dụng cho trẻ sơ sinh.

Phương pháp dân gian

Ngoài các cách kể trên, mẹ cũng có thể tham khảo thêm một số phương pháp dân gian thường được áp dụng để chữa sôi bụng ở trẻ sơ sinh hiệu quả. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đây hoàn toàn là kinh nghiệm của cha ông truyền miệng, chưa có bằng chứng lâm sàng, vì thế cha mẹ nên cân nhắc và tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.

• Sử dụng gừng tươi

Theo Đông ý, gừng là loại dược liệu có vị cay, tính ấm, công dụng kích thích hệ tiêu hóa, giúp tăng cường tuần hoàn máu, hỗ trợ giảm chướng bụng, sôi bụng, đầy hơi ở trẻ. Mẹ cần chuẩn bị 1 củ gừng tươi và đường vừa đủ, thái gừng thành 3 – 4 lát cho vào nước ấm. Sau đó có thể cho trẻ uống luôn hoặc thêm một chút đường cho dễ uống. Nên uống vào buổi sáng.

• Sử dụng lá mơ lông

Trong lá mơ có chứa lượng lớn vitamin C, protein, carotene… có tác dụng giảm các cơn co thắt dạ dày, tá tràng, đồng thời cải thiện chứng đau bụng, khó tiêu và sôi bụng vô cùng hiệu quả. Chúng ta cần chuẩn bị khoảng 50g lá mơ lông thái nhỏ dạng sợi chỉ rồi đem đi đun với 500ml nước, đun tới khi sôi rồi vặn lửa nhỏ. Tới khi nước cô cạn lại còn khoảng 200ml thì tắt bếp, gạn lấy phần nước cho trẻ uống lúc còn ấm, mỗi ngày uống từ 3 – 4 lần.

• Sử dụng nước gạo rang

Nước gạo rang mang đến hiệu quả cao trong việc cải thiện hệ tiêu hóa, hỗ trợ làm giảm các triệu chứng như đầy hơi, sôi bụng, tiêu chảy. Chỉ cần lấy một nắm gạo đã được rang vàng, đem đun với 300ml nước, đun tới khi còn khoảng 50ml thì tắt bếp. Cho trẻ uống phần nước khi còn ấm, uống từ 1 – 2 lần sau bữa ăn và chỉ dùng trong ngày.

• Sử dụng củ riềng

Theo Đông y, riềng có tính ấm, tác dụng hỗ trợ các bệnh liên quan tới tiêu hóa, đặc biệt là triệu chứng viêm đại tràng kèm theo một số biểu hiện trẻ sơ sinh bị sôi bụng, đau bụng, đi ngoài, xì hơi… Mẹ hãy chuẩn bị một củ riềng tươi, cạo sạch vỏ, rửa sạch, xay mịn và một ít đường phèn. Cho đường phèn vào nước ấm để tan ra rồi trộn cùng với riềng, lấy phần nước cho trẻ uống mỗi ngày 3 lần.

• Sử dụng lá tía tô

Trong Đông y, lá tía tô là loại dược liệu có vị cay, tính ấm, dùng để cải thiện các triệu chứng sôi bụng, đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu và ngộ độc thức ăn. Mẹ cần chuẩn bị khoảng 4 – 5 lá tía tô đem rửa sạch, xay nhuyễn rồi lọc lấy nước cho trẻ uống. Có thể cho thêm ít đường để dễ uống hơn, ngày uống từ 2 – 3 lần.

Với những nội dung được chia sẻ trên đây, hy vọng các bậc phụ huynh đã tìm được cho mình thông tin hữu ích về việc trẻ sơ sinh bị sôi bụng. Đây có thể là một triệu chứng sinh lý bình thường, tuy nhiên nếu bé kèm theo các biểu hiện bất thường thì cha mẹ cần lưu ý, sớm tìm ra nguyên nhân để có biện pháp xử lý phù hợp.