Mất mùi
Vị giác và khứu giác của bạn phối hợp với nhau để giúp bạn thưởng thức đồ ăn và đồ uống. Khi bạn mất khứu giác - do tuổi tác, vấn đề sức khỏe hoặc thuốc - thực phẩm có thể trở nên vô vị hoặc nhạt nhẽo. Mất mùi, mất vị có thể là triệu chứng sớm của nhiễm trùng COVID-19. Mất hoàn toàn khứu giác (anosmia) hoặc mất vị giác (ageusia) là rất hiếm.
Định nghĩa
Nếu mất khứu giác, bạn sẽ nhớ nhiều mùi hương khác nhau. Nếu không có khứu giác tốt, bạn có thể thấy thức ăn có vị nhạt nhẽo và khó có thể phân biệt được các loại thực phẩm khác nhau. Mất khứu giác có thể là một phần (giảm khứu giác) hoặc hoàn toàn (anosmia), và có thể là tạm thời hoặc vĩnh viễn, tùy thuộc vào nguyên nhân.
Ngay cả việc mất một phần khứu giác cũng có thể khiến bạn mất hứng thú với việc ăn uống, trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến giảm cân, dinh dưỡng kém hoặc thậm chí trầm cảm. Một số người thêm nhiều muối vào thức ăn nhạt, điều này có thể gây ra vấn đề nếu bạn bị huyết áp cao hoặc bệnh thận. Khứu giác của bạn cũng rất quan trọng để cảnh báo bạn về những mối nguy hiểm tiềm ẩn như khói hoặc thực phẩm hư hỏng. 1
Nguyên nhân
Nghẹt mũi do cảm lạnh là nguyên nhân phổ biến gây mất khứu giác một phần, tạm thời. Tắc nghẽn đường mũi do polyp hoặc gãy xương mũi cũng là nguyên nhân phổ biến. Quá trình lão hóa bình thường cũng có thể gây mất khứu giác, đặc biệt là sau tuổi 60.
Vấn đề với lớp lót bên trong mũi của bạn
Các tình trạng gây kích ứng hoặc nghẹt mũi tạm thời trong mũi của bạn có thể bao gồm:
- Viêm xoang cấp tính.
- Viêm xoang mạn tính.
- Cảm lạnh thông thường.
- Bệnh vi-rút Corona.
- Sốt cỏ khô (viêm mũi dị ứng).
- Cúm.
- Viêm mũi không dị ứng.
- Hút thuốc.
Tắc nghẽn đường mũi của bạn
Các tình trạng hoặc vật cản ngăn chặn luồng không khí đi qua mũi của bạn có thể bao gồm:
- Lệch vách ngăn.
- Polyp mũi.
- Khối u.
Tổn thương não hoặc dây thần kinh của bạn
Các dây thần kinh dẫn đến vùng não phát hiện mùi hoặc bản thân não có thể bị tổn thương hoặc xấu đi do:
- Sự lão hóa.
- Bệnh Alzheimer.
- Phình động mạch não.
- Phẫu thuật não.
- U não.
- Bệnh tiểu đường.
- Tiếp xúc với hóa chất trong một số loại thuốc trừ sâu hoặc dung môi.
- Bệnh Huntington.
- Hội chứng Kallmann (một tình trạng di truyền hiếm gặp).
- Hội chứng Klinefelter (một tình trạng hiếm gặp trong đó nam giới có thêm nhiễm sắc thể X trong hầu hết các tế bào của họ).
- Rối loạn tâm thần Korsakoff (rối loạn não do thiếu thiamin).
- Chứng mất trí nhớ thể Lewy.
- Thuốc (ví dụ: một số loại thuốc trị cao huyết áp, thuốc kháng sinh và thuốc kháng histamine).
- Bệnh đa xơ cứng.
- Niemann-Pick (Bệnh Pick, một dạng bệnh mất trí nhớ).
- Bệnh xương Paget (một căn bệnh ảnh hưởng đến xương của bạn, đôi khi là xương mặt).
- Bệnh Parkinson.
- Dinh dưỡng kém.
- Xạ trị.
- Nâng mũi.
- Tâm thần phân liệt.
- Hội chứng Sjogren (một bệnh viêm thường gây khô miệng và mắt).
- Chấn thương sọ não.
- Thuốc xịt mũi có chứa kẽm (đã ngừng bán trên thị trường năm 2009).
- Thiếu kẽm.
Chăm sóc tại nhà
Người bị mất mùi nên cố gắng ăn uống bình thường theo hướng dẫn của người thân. Sau đó thu xếp tới gặp bác sĩ để được tư vấn, thăm khám và tìm cách điều trị.
Khi nào đi khám bác sĩ?
Mất mùi do cảm lạnh, dị ứng hoặc nhiễm trùng xoang thường tự hết sau vài ngày. Nếu điều này không xảy ra, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để bác sĩ có thể loại trừ các tình trạng nghiêm trọng hơn.
Ngoài ra, mất khứu giác đôi khi có thể được điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân. Bác sĩ có thể kê cho bạn một loại thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc loại bỏ bất cứ thứ gì cản trở đường mũi của bạn. Nhưng trong một số trường hợp, mất mùi có thể là vĩnh viễn.
Câu hỏi thường gặp
Cảm giác vị giác hoạt động như thế nào?
Các phân tử hòa tan trong chất lỏng sẽ kích hoạt vị giác của bạn (vị giác). Các nụ vị giác trên lưỡi của bạn có các thụ thể phản ứng với các chất. Bạn cũng có các cơ quan thụ cảm trên vòm miệng và phía sau cổ họng. Các cơ quan thụ cảm gửi thông điệp đến não cho bạn biết khi nào thức ăn hoặc đồ uống có vị ngọt, mặn, chua, đắng hay mặn (umami).
Mối liên hệ giữa hương vị và mùi là gì?
Vị giác và khứu giác là những giác quan hóa học hoạt động cùng nhau. Khi bạn không thể ngửi được mùi thức ăn và đồ uống, điều đó sẽ ảnh hưởng đến mùi vị của chúng. Những giác quan kết hợp này là cách bạn phân biệt giữa cà phê và trà hay quả việt quất và quả mâm xôi.
Đây là cách các giác quan này phối hợp với nhau:
- Hành động ăn uống sẽ giải phóng các phân tử.
- Những phân tử này kích thích các thụ thể trong mũi và miệng của bạn.
- Các thụ thể gửi tin nhắn đến não của bạn.
- Bộ não của bạn kết hợp thông tin này để giúp bạn nhận biết và thưởng thức những hương vị phức tạp. 2
Mức độ mất khứu giác hoặc vị giác phổ biến như thế nào?
Gần một phần tư triệu người Mỹ đến gặp bác sĩ mỗi năm vì các vấn đề về mùi hoặc vị. Các chuyên gia ước tính rằng hơn 1 trong 10 người Mỹ có thể mắc chứng rối loạn về mùi hoặc vị, nhưng rất ít người tìm kiếm sự giúp đỡ.