Chứng co thắt tâm vị

Chứng co thắt tâm vị (Achalasia) là một chứng rối loạn hiếm gặp khiến thức ăn và chất lỏng khó đi qua ống nuốt nối miệng và thực quản vào dạ dày.

Chứng co thắt tâm vị xảy ra khi dây thần kinh trong thực quản bị tổn thương. Kết quả là thực quản bị tê liệt và giãn ra theo thời gian, cuối cùng mất khả năng đưa thức ăn xuống dạ dày. Thức ăn sau đó tích tụ trong thực quản, đôi khi lên men và trào ngược lên cổ họng, khiến người bệnh cảm thấy có vị đắng. Một số người thường nhầm lẫn bệnh này với bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Tuy nhiên, ở bệnh co thắt tâm vị, thức ăn đến từ thực quản, trong khi ở bệnh GERD, thức ăn đến từ dạ dày.

Không có phương pháp nào có thể chữa trị chứng co thắt tâm vị. Một khi thực quản bị tê liệt thì các cơ sẽ không thể hoạt động bình thường trở lại. Nhưng các triệu chứng thường có thể được kiểm soát bằng phương pháp nội soi, liệu pháp xâm lấn tối thiểu hoặc phẫu thuật.

Các triệu chứng của chứng co thắt tâm vị thường xuất hiện dần dần và trầm trọng hơn theo thời gian. Các dấu hiệu của bệnh có thể bao gồm:

• Không thể nuốt, có thể có cảm giác như thức ăn hoặc đồ uống bị mắc kẹt trong cổ họng.
• Nôn ra thức ăn hoặc nước bọt.
• Ợ nóng.
• Ợ hơi.
• Đau ngực.
• Ho về đêm.
• Viêm phổi.
• Sụt cân.
• Nôn mửa.

Nguyên nhân chính xác của chứng co thắt tâm vị chưa được xác định rõ. Các bác sĩ chuyên khoa nghi ngờ nguyên nhân gây bệnh có thể là do mất tế bào thần kinh ở thực quản. Có nhiều giả thuyết về nguyên nhân gây ra tình trạng này, nhưng chủ yếu vẫn là do người bệnh bị nhiễm virus hoặc phản ứng tự miễn dịch. Rất hiếm khi chứng co thắt tâm vị có thể do rối loạn di truyền hoặc nhiễm trùng gây ra.

Chứng co thắt tâm vị có thể bị bỏ qua hoặc chẩn đoán sai vì nó có các triệu chứng tương tự như các rối loạn tiêu hóa khác. Để kiểm tra chứng co thắt tâm vị, bác sĩ có thể khuyên bạn nên:

• Đo áp lực thực quản: Xét nghiệm này đo các cơn co thắt cơ nhịp nhàng trong thực quản khi bạn nuốt. Sự phối hợp và lực tác động của các cơ thực quản và cơ vòng thực quản dưới thư giãn hoặc mở ra như thế nào khi nuốt. Thử nghiệm này có tác dụng xác định tình trạng sức khỏe mà bạn có thể gặp phải.
• Chụp X-quang thực quản: Chụp X-quang được thực hiện sau khi người bệnh uống dung dịch Barium để bao phủ lớp lót bên trong đường tiêu hóa. Lớp phủ cho phép bác sĩ nhìn thấy hình ảnh của thực quản, dạ dày và ruột trên của bạn. Bạn cũng có thể được yêu cầu nuốt một viên thuốc bari để phát hiện tình trạng tắc nghẽn thực quản.
• Nội soi: Bác sĩ sẽ đưa một ống mỏng, linh hoạt được trang bị đèn và camera (nội soi) xuống cổ họng của bạn để kiểm tra bên trong thực quản và dạ dày. Nội soi có thể được sử dụng để xác định vị trí thực quản bị tắc nghẽn. Nội soi cũng có thể được sử dụng để thu thập một mẫu mô (sinh thiết) nhằm kiểm tra các biến chứng của trào ngược như thực quản Barrett.

Điều trị chứng co thắt tâm vị tập trung vào việc thư giãn hoặc kéo căng cơ thắt thực quản dưới để thức ăn có thể di chuyển dễ dàng hơn qua đường tiêu hóa. Phương pháp điều trị cụ thể tùy thuộc vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Điều trị không phẫu thuật

Các lựa chọn không phẫu thuật bao gồm:

• Sự giãn nở bằng khí nén: Một quả bóng được nội soi đưa vào trung tâm cơ vòng thực quản và bơm phồng lên để mở rộng lỗ mở. Thủ tục ngoại trú này có thể cần phải được lặp lại nếu cơ vòng thực quản không mở. Gần một phần ba số người được điều trị bằng phương pháp nong bóng cần điều trị lặp lại trong vòng 5 năm. Phương pháp điều trị này cần sử dụng thêm thuốc an thần.
• Botox: Botox sẽ được tiêm trực tiếp vào cơ thắt thực quản bằng kim nội soi. Việc tiêm có thể cần phải được lặp lại, điều này có thể gây khó khăn hơn cho việc thực hiện phẫu thuật sau này nếu cần. Botox thường chỉ được khuyên dùng cho những người không phù hợp với phương pháp nong hoặc phẫu thuật bằng khí nén do tuổi tác hoặc sức khỏe tổng thể. Quá trình tiêm Botox thường không kéo dài quá 6 tháng. Tình trạng sức khỏe sau khi tiêm Botox có thể giúp xác nhận chẩn đoán chứng co thắt tâm vị.
• Thuốc: Bác sĩ có thể đề nghị dùng thuốc giãn cơ như nitroglycerin (Nitrostat) hoặc nifedipine (Procardia) trước khi ăn. Những loại thuốc này không mang đến nhiều tác dụng, thậm chí làm làm tăng nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ nghiêm trọng. Loại trị liệu này hiếm khi được chỉ định. Nói chung, thuốc chỉ được sử dụng nếu các phương pháp như nong, phẫu thuật bằng khí nén hoặc tiêm Botox không mang lại hiệu quả. 

Điều trị phẫu thuật

Các lựa chọn phẫu thuật để điều trị achalasia bao gồm:

• Heller myotomy: Bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt cơ ở đầu dưới của cơ vòng thực quản để thức ăn đi vào dạ dày dễ dàng hơn. Phương pháp này có thể được thực hiện không xâm lấn. Một số người được phẫu thuật cắt cơ Heller sau này sẽ có nguy cơ mắc phải bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Để tránh gặp phải bệnh trào ngược dạ dày trong tương lai, một thủ thuật được gọi là nhân bản quỹ đạo có thể được thực hiện cùng lúc với phẫu thuật cắt cơ Heller. Trong phương pháp gây quỹ, bác sĩ phẫu thuật quấn phần trên dạ dày của bạn quanh thực quản dưới để tạo ra van chống trào ngược, ngăn axit quay trở lại vào thực quản. Phẫu thuật tạo hình đáy mắt thường được thực hiện bằng thủ thuật xâm lấn tối thiểu.
• Phẫu thuật cắt cơ nội soi qua đường miệng: Trong thủ thuật này, bác sĩ phẫu thuật sử dụng ống nội soi đưa qua miệng và xuống cổ họng để tạo một vết mổ ở lớp lót bên trong thực quản. Sau đó, như trong phẫu thuật cắt cơ Heller, bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt cơ ở đầu dưới của cơ vòng thực quản. Phương pháp này cũng có thể được kết hợp với phương pháp ngăn ngừa chứng trào ngược dạ dày bằng cách sử dụng thuốc uống hàng ngày.