Betadine
Thông tin về thuốc dưới đây dành cho các cán bộ y tế tại hệ thống Vietmec Clinic dùng để tra cứu, sử dụng trong công tác chuyên môn hàng ngày. Đối với người bệnh, khi sử dụng cần có chỉ định/ hướng dẫn sử dụng của bác sĩ/ dược sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Thành phần
Thành phần chính của dung dịch sát khuẩn Betadine là hợp chất Povidone-Iodine – một phức hợp của Iod với Polyvinylpyrrolidone.
Dạng bào chế - biệt dược
- Dung dịch phụ khoa: Betadine Vaginal Douche 10% (vỏ màu xanh ngọc).
- Dung dịch Betadine súc miệng và họng: Betadine Gargle and Mouthwash 1% (vỏ màu xanh rêu).
- Dung dịch sát khuẩn: Betadine Antiseptic Solution 10% (Vỏ màu vàng).
Nhóm thuốc - Tác dụng
Cơ chế hoạt động của dung dịch này là giải phóng dần dần phân tử Iod tự do và mang lại tác dụng diệt các loại vi khuẩn, virus, nấm, đơn bào, bào tử và nấm men.
So với các chế phẩm có chứa Iod tự do khác, Povidone-Iodine nổi bật nhờ khả năng diệt khuẩn hiệu quả nhưng ít độc tính hơn. Đây là lý do mà chúng ta nên ưu tiên lưu trữ và sử dụng sản phẩm này trong gia đình.
Bên cạnh đó, Betadine còn có một ưu điểm so với các dung dịch sát khuẩn chứa cồn hay Oxy già là chúng không gây ra kích ứng, cảm giác châm chích đối với da và niêm mạc.
Chỉ định
Dự phòng nhiễm khuẩn khi bỏng, vết rách nát, vết mài mòn. Điều trị những trường hợp khác nhau về nhiễm khuẩn, vi rút, đơn bào, nấm ở da, như tinea, tưa miệng, chốc lở, herpes simplex, zona. Tiệt khuẩn tay để làm vệ sinh hoặc trước khi mổ.
Chống Chỉ định
- Không dùng cho bệnh nhân mẫn cảm với iod hoặc bất kì thành phần nào được liệt kê trong tờ thông tin này.
- Không dùng cho bệnh nhân bị rối loạn tuyến giáp (đặc biệt là bướu giáp dạng keo, bướu cổ dịch địa phương và viêm tuyến giáp Hashimoto).
- Không dùng cho bệnh nhân đang dùng lithium.
- Không dùng cho trẻ em dưới 2 tuổi.
Thận trọng
- Những bệnh nhân bị bướu cổ hoặc các bệnh lý tuyến giáp không được dùng dung dịch Povidone-Iodine trong thời gian dài hoặc bôi trên diện rộng da trừ trường hợp được chỉ định chặt chẽ.
- Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có nguy cơ cao bị tăng năng tuyến giáp khi dùng liều cao các sản phẩm chứa Iod, vì thế chỉ nên dùng Povidone-Iodine ở liều tối thiểu cho những đối tượng này.
- Tránh tuyệt đối để trẻ nhỏ nuốt phải Betadine.
- Thận trọng khi sử dụng dung dịch sát khuẩn Betadine cho phụ nữ mang thai và cho con bú và nên xin ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc.
- Povidone-Iodine không gây ra chóng mặt, đau đầu hay buồn ngủ, tuy nhiên những đối tượng cần vận hành máy móc vẫn nên chú ý theo dõi sau khi sử dụng thuốc trước khi quay lại làm việc.
Tác dụng không mong muốn
- Dung dịch Betadine hiếm khi gây ra các phản ứng mẫn cảm da, tuy nhiên khi dùng trong một thời gian dài, có thể xuất hiện ngứa, ban đỏ, vết bỏng rộp nhỏ hoặc các biểu hiện tương tự).
- Dị ứng cấp tính kèm theo hạ huyết áp hoặc khó thở (sốc phản vệ) được báo cáo ở một vài trường hợp đơn lẻ.
- Hấp thu Iod quá mức khi sử dụng dài ngày hoặc với bỏng diện rộng. Một số bệnh nhân có tiền sử bệnh lý tuyến giáp khi gặp phải hiện tượng này có thể gây tiến triển tăng năng tuyến giáp. Ngoài ra, việc hấp thu Iod quá mức còn có nguy cơ gây suy giảm chức năng thận với suy thận cấp tính hay nhiễm axit chuyển hóa.
Liều dùng và cách dùng
Dung dịch phụ khoa Betadine Vaginal Douche 10%
Dung dịch Betadine Vaginal Douche 10% là sản phẩm dùng để vệ sinh bên ngoài âm hộ hoặc thụt rửa âm đạo. Cách sử dụng cho dung dịch phụ khoa Betadine như sau:
- Khi dùng để vệ sinh ngoài: pha loãng dung dịch theo tỷ lệ 15m (1 nắp chai) với 500ml nước ấm sạch để ngâm rửa vùng kín.
- Khi dùng để thụt rửa âm đạo: Cần sử dụng kèm với chai vắt, tốt nhất chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ và do nhân viên y tế thực hiện.
Dung dịch súc miệng, họng Betadine Gargle and Mouthwash 1%
Dung dịch súc miệng Betadine 1% có thể sử dụng trực tiếp không cần pha loãng hoặc pha loãng theo tỉ lệ 1/1 với nước.
Mỗi lần sử dụng cần dùng khoảng 20 – 30ml dung dịch (1 – 2 nắp chai), thực hiện súc miệng, họng theo hướng dẫn sau:
- Khi dùng để dự phòng các bệnh đường miệng, sát khuẩn họng: Súc miệng và họng trong vòng 30 giây, 4 lần/ngày.
- Khi dùng để điều trị khi có viêm nhiễm hoặc tổn thương: Súc miệng hoặc họng trong 2 phút, dùng 4 lần/ngày sau khi ăn.
Thời gian sử dụng thông thường là khoảng 2 tuần (trừ khi có chỉ định khác từ bác sĩ).
Dung dịch sát khuẩn Betadine Antiseptic Solution 10% (Betadine vàng)
Đây là dung dịch sát khuẩn rất phổ biến nên có trong gia đình nhờ sự đa năng và an toàn của nó. Dung dịch Betadine Antiseptic Solution 10% có thể sử dụng trực tiếp không pha loãng hoặc pha loãng để rửa hoặc súc.
Cách sử dụng dung dịch này cho các mục đích phổ biến như sau:
- Sát khuẩn vết thương: Bôi lên vùng da bị tổn thương và khu vực rộng xung quanh tổn thương khoảng 3 – 5cm. Sau khi khô, thuốc sẽ tạo thành 1 lớp phim thông thoáng và rửa sạch bằng nước. Có thể bôi thuốc để sát trùng nhiều lần trong ngày.
- Diệt khuẩn tay nhanh: Dùng 3ml bôi thuốc đều lên tay trong vòng 1 phút.
- Tiệt khuẩn tay để phẫu thuật: Dùng 10ml bôi thuốc lên tay trong vòng 5 phút.
- Tiệt khuẩn vùng da trước phẫu thuật: Bôi dung dịch ít nhất trong 1 phút với vùng da có ít tuyến bã nhờn và 10 phút với vùng da có nhiều tuyến bã nhờn.
Chú ý khi sử dụng
Tương tác thuốc
Betadine ít khi có xảy ra tương tác với các loại thuốc khác, tuy nhiên thuốc có thể tương tác với một số chất hoặc môi trường và gây ra sự thay đổi khả năng hoạt động như sau:
- Phức hợp Povidone-Iodine có khả năng tác dụng với các chất có độ pH từ 2 – 7 bằng cách phản ứng lại với Protein cũng như các loại hợp chất hữu cơ chưa bão hòa khác. Điều này có thể làm giảm sút tác dụng của phức hợp này. Nói một cách khác, Betadine có thể hoạt động kém hơn trong môi trường có độ pH thấp hơn 7.
- Sử dụng Povidone-Iodine đồng thời với các chế phẩm có chứa một trong các thành phần Enzyme, Hydrogen Peroxide, Bạc hay Taurolidine sẽ làm hiệu quả điều trị của cả hai chế phẩm yếu đi.
- Sử dụng Povidone-Iodine có thể sẽ ảnh hưởng đến các xét nghiệm hoặc chức năng của tuyến giáp và cần ngưng điều trị các bệnh lý tuyến giáp bằng Iod ít nhất 1 – 2 tuần.
- Povidone-Iodine có khả năng làm thay đổi gây dương tính giả kết quả xét nghiệm tìm hoặc phân tích máu trong nước tiểu.
Lưu ý
Sau đây là một số lưu ý khi dùng dung dịch sát khuẩn Betadine cũng như các đối tượng cần thận trọng khi sử dụng thuốc:
- Thuốc chỉ dùng tại chỗ trên da, tránh tạo các nơi đọng dung dịch thuốc ở dưới cơ thể người bệnh trong quá trình phẫu thuật.
- Trong thời gian chờ dung dịch khô có thể xuất hiện tình trạng kích thích da hoặc bỏng hóa học nếu thuốc bị đọng vũng trên da. Khi đó cần ngưng sử dụng và rửa sạch vùng da bôi thuốc.
- Không làm nóng Betadine trước khi bôi.