Da Đồi Mồi
Dân gian có câu thành ngữ “tóc bạc da mồi” hàm ý những người có mái tóc bạc trắng và làn da đồi mồi sẽ sống lâu, sống thọ. Xét về khía cạnh sức khỏe và thẩm mỹ, da bị đồi mồi có cơ chế, căn nguyên riêng và cần sự đối xử đúng cách để chúng không ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống.
Định nghĩa
Đồi mồi là những đốm hoặc mảng da nhỏ sẫm màu và phẳng. Chúng có kích thước khác nhau và thường xuất hiện trên những vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, chẳng hạn như: Da mặt, bàn tay, vai và cánh tay.
Da nổi đồi mồi rất phổ biến ở người trưởng thành trên 50 tuổi, nhưng da bị đồi mồi sớm ở những người trẻ là điều không khó gặp nếu họ thường xuyên tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
Vậy, da đồi mồi sống lâu hay không?
Chuyên gia VietmecGroup cho biết, da mọc đồi mồi không phải là vấn đề nguy hiểm tính mạng và trong nhiều trường hợp, bạn không cần điều trị chúng. Đồi nồi cũng không phải là dấu hiệu khẳng định bạn sẽ có tuổi thọ cao hơn so với những người khác. Tuy nhiên, chúng là lời cảnh báo cho biết da đã tiếp xúc quá mức với ánh sáng mặt trời, nếu không có biện pháp bảo vệ và khắc phục, đồi mồi sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới tính thẩm mỹ.
Hình ảnh
Triệu chứng
Rất dễ nhận biết da đồi mồi, bạn chỉ cần chú ý quan sát để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Các đốm đồi mồi ở mỗi cơ thể khác nhau sẽ có đặc điểm riêng, khác nhau về hình dáng, màu sắc và kích thước. Nhưng nhìn chung, da đồi mồi thường có những dấu hiệu sau:
Xuất hiện những đốm, vùng da sẫm màu (từ nâu nhạt tới nâu sẫm), hình bầu dục, phẳng
- Xuất hiện trên vùng da tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời, chẳng hạn như mu bàn tay, mu bàn chân, trên mặt, vai và phần lưng trên
- Các đốm có đường kính bằng đầu kim đến khoảng 13mm, thậm chí 20mm
- Có đốm đồi mồi có thể nhóm lại với nhau, làm cho chúng càng trở nên nổi bật hơn
- Không gây đau đớn
Các đốm đồi mồi xuất hiện nhiều nhất trên khuôn mặt vì vùng da mặt thường xuyên phải tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời mà không thể dùng trang phục để che phủ giống như các bộ phận cơ thể khác.
Tương tự như vậy, bàn tay cũng dễ bị nổi đồi mồi vì thường xuyên bị phơi nắng mà không có biện pháp bảo vệ. Dấu hiệu nhận biết da tay bị đồi mồi ở những người cao tuổi là xuất hiện các đốm sậm màu và da trở nên mỏng hơn.
Nguyên Nhân
Da đồi mồi là kết quả của việc sản xuất quá mức sắc tố melanin. Không phải lúc nào bác sĩ cũng tìm ra nguyên nhân chính xác gây ra tình trạng này. Quá trình lão hóa da tự nhiên, phơi nhiễm ánh nắng mặt trời hoặc sử dụng giường nhuộm da đều có thể liên quan tới việc phát sinh đồi mồi trên da.
Mặc dù mọi người ở bất cứ lứa tuổi, giới tính, lối sống và hoàn cảnh xuất thân nào cũng đều có nguy cơ nổi đồi mồi trên da, nhưng vẫn có một số yếu tố cụ thể có thể làm tăng cơ hội phát triển da đồi mồi:
- Những người sở hữu làn da trắng: Theo một nghiên cứu trên động vật được thực hiện bởi các nhà khoa học tại Đại học California-Riverside (Mỹ), da càng sẫm màu thì càng có nhiều sắc tố melanin hơn. Sắc tố này giúp ngăn chặn tác động gây hại của một số tia UV. Ngược lại, những người sở hữu làn da trắng có ít melanin hơn nên sẽ càng dễ bị tổn thương bởi tia UV và dễ bị nổi đốm đồi mồi.
- Trên 50 tuổi: Hiện tượng da đồi mồi thường gặp ở những người trên 50 tuổi. Bởi lẽ, ở những người cao tuổi, làn da bị lão hóa và dần suy yếu đi, bao gồm da mỏng, kém đàn hồi, lớp mỡ dưới da teo dần… Tất cả những yếu tố này đều làm tăng nguy cơ tổn thương da và khiến da bị đồi mồi.
- Tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời: Bao gồm những người có sở thích chơi thể thao ngoài trời, lao động ngoài trời và sử dụng giường nhuộm da.
- Sử dụng một số loại thuốc: Một số thành phần hoạt tính trong các loại thuốc điều trị bệnh thông thường có thể làm tăng độ nhạy cảm của da với ánh nắng mặt trời, từ đó khiến bạn dễ bị tổn thương hơn. Bao gồm thuốc dị ứng, thuốc giảm đau, thuốc điều trị mụn trứng cá...
- Sản phẩm chăm sóc da: Ngay cả những sản phẩm được cho là giúp cải thiện làn da và giảm các dấu hiệu tổn thương da cũng có thể làm tăng nguy cơ da đồi mồi. Trong một nghiên cứu của FDA, kem chống lão hóa chứa axit alpha hydroxy (AHA) có thể khiến da của người sử dụng trở nên nhạy cảm với ánh nắng mặt trời hơn 18%.
- Hệ thống miễn dịch yếu: Hệ thống miễn dịch là một “mắt xích” quan trọng trong quá trình tự chữa lành của cơ thể. Trên thực tế, có các tế bào miễn dịch cụ thể trong da sẽ phản ứng với việc tiếp xúc với tia UV. Tuy nhiên, nếu hệ thống miễn dịch bị suy yếu hoặc nếu bạn đang mắc một căn bệnh mãn tính nào đó có thể liên tục gây ra, làm cạn kiệt phản ứng miễn dịch. Do đó, da sẽ bị giảm “sức chiến đấu” với tác nhân gây hại, không thể chống lại và sửa chữa những tổn thương bề mặt. Lúc này, không chỉ da đồi mồi, mà bạn có thể phải đối mặt với nhiều dấu hiệu lão hóa khác.
Biến chứng
Da đồi mồi là hiện tượng vô hại, không cần chăm sóc y tế. Tuy nhiên, nếu bạn thấy các đốm đồi mồi chuyển thành màu đen hoặc có sự thay đổi về hình dáng, rất có thể đây là dấu hiệu của melanoma - một dạng ung thư da nghiêm trọng cần phải điều trị ngay.
Tốt nhất, nên đi khám ngay nếu bạn thấy các đốm đổi màu có sự biến đổi như sau:
- Có màu đen
- Đang tăng kích thước
- Có đường viền không đều
- Có sự kết hợp màu sắc bất thường
- Chảy máu
Bên cạnh đó, da đồi mồi còn có thể bị nhầm lẫn với dày sừng ánh sáng (dày sừng quang hóa - Actinic Keratosis). Tuy nhiên, bạn cần phải phân biệt rõ 2 tình trạng này. Không giống như đồi mồi (những đốm mịn, sẫm màu trên da), dày sừng ánh sáng là những đốm rõ ràng, có màu đỏ, hồng hoặc rám nắng, sờ vào có cảm giác sần sùi hoặc thô ráp. Đây không phải là một dạng của ung thư da, nhưng chúng có thể là là tiền đề dẫn đến ung thư da.
Phòng ngừa
Nếu bạn muốn ngăn ngừa đồi mồi và các loại tăng sắc tố da khác, hãy thực hiện theo khuyến nghị dưới đây:
Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời
Khả năng gây hại của ánh nắng mặt trời không giống nhau trong cả ngày. Nếu có thể, hãy cố gắng tránh hoạt đồng ngoài trời hoặc ở gần cửa sổ hướng nắng trong khoảng thời gian 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều. Đây là khoảng thời gian tia UV có cường độ mạnh nhất và sẽ gây hại nhiều nhất cho làn da của bạn.
Chống nắng thông minh
Nên sử dụng kem chống nắng phổ rộng, có nghĩa là sản phẩm chống lại cả tia UVB và UVA. Thoa kem chống nắng có chỉ số SPF trên 30 trước khi ra ngoài trời ít nhất 15 phút, thoa lại sau mỗi 2 tiếng và sau khi bạn bị ướt. Điều quan trọng là bạn nên dùng kem chống nắng toàn thân, kết hợp với các giải pháp chống nắng khác, bao gồm: Mặc quần áo chống nắng, đội mũ rộng vành, che ô (dù), đeo kính râm...
Biện pháp điều trị
Sử dụng kem trị đồi mồi
Trên thị trường hiện có rất nhiều sản phẩm trị đồi mồi dưới dạng kem bôi, serum hoặc tinh chất. Chúng chứa các thành phần giúp làm sáng da, ngăn chặn tích tụ melanin và mang lại nhiều lợi ích cho làn da, như:
- Hydroquinone
- Retinoids
- Axit glycolic
- Axit kojic
- Deoxyarbutin
- Niacinamide
- Chiết xuất cam thảo
- Undecylenoyl phenylalanine
- 4-N-butylresorcinol
- Arbutin
Các loại thuốc hay kem trị đồi mồi tuy tiện dụng, mang lại hiệu quả nhất định, nhưng chỉ tác động tới bề mặt da, không thể trị đồi mồi dứt điểm. Trong nhiều trường hợp, sau khi kết thúc liệu trình điều trị, đồi mồi vẫn có thể tái phát trở lại. Hơn nữa, các sản phẩm này tiềm ẩn một số tác dụng phụ như: Mòn da, teo da, kích ứng da, tăng sắc tố, đổi màu da vĩnh viễn… Do vậy, hãy tham vấn bác sĩ, chuyên gia y tế trước khi quyết định sử dụng kem trị đồi mồi.
Liệu pháp vật lý
Điều trị da đồi mồi bằng công nghệ cao hoặc liệu pháp vật lý có thể loại bỏ đồi mồi nhanh chóng. Tuy nhiên, mỗi thủ thuật đều có nguy cơ tác dụng phụ và biến chứng riêng. Do đó, hãy cân nhắc kỹ trước khi áp dụng những phương pháp dưới đây:
- Điều trị đồi mồi bằng laser
- Trị đồi mồi bằng công nghệ IPL
- Công nghệ mài da hoặc siêu mài mòn da
- Lột da hóa học
- Áp lạnh bằng nitơ lỏng
Những thủ thuật trên đây không thể điều trị da đồi mồi dứt điểm, có giá thành cao và cần được thực hiện ở những cơ sở thẩm mỹ uy tín.
Lối sống và biện pháp khắc phục tại nhà
Nếu bạn muốn xử lý đồi mồi tại nhà với chi phí “rẻ như cho” mà vẫn mang lại hiệu quả nhất định, bạn có thể áp dụng một số mẹo chăm sóc da dưới đây. Những phương pháp này có thể nuôi dưỡng làn da một cách tự nhiên, hỗ trợ làm sáng da và giúp da thêm tươi trẻ:
- Tẩy tế bào da chết
Tẩy da chết thường xuyên giúp loại bỏ các tế bào da cũ, bị tổn thương trên lớp biểu bì, do đó giúp làm mờ và loại bỏ đồi mồi hiệu quả. Việc làm này còn giúp thúc đẩy sản sinh tế bào da mới và giúp da được tái sinh.
Bạn có thể mua loại kem tẩy da chết hoặc tự làm hỗn hợp tẩy da chết tại nhà theo chỉ dẫn sau:
- Trộn đều 1 cốc đường nâu và ½ cốc dầu dừa
- Dùng hỗn hợp này để massage nhẹ nhàng lên da
- Rửa sạch sau 2 - 3 phút
- Dưỡng ẩm sau khi tẩy da chết
- Áp dụng 2 lần/tuần
Các nhà nghiên cứu tới từ Đại học Bang Michigan (Mỹ) đã chứng minh đường là một nguyên liệu tẩy da chết tự nhiên có tác dụng chống lão hóa da, làm sáng da, loại bỏ đồi mồi, nám sạm, làm chậm quá trình lão hóa, thải độc tố và mang lại vẻ tươi sáng cho làn da của bạn.
- Dưỡng ẩm thường xuyên
Dưỡng ẩm đúng cách luôn là một bước quan trọng trong bất kỳ chu trình chăm sóc và trị liệu da nào. Nó giúp xử lý các mảng da khô hiệu quả và chữa lành bất kỳ tổn thương nào hiện có trên da.
Bạn có thể sử dụng các loại kem dưỡng ẩm dịu nhẹ bán sẵn ở nhiều cửa hàng mỹ phẩm và hiệu thuốc, hoặc sử dụng dầu dừa để nuôi dưỡng làn da một cách tự nhiên.
Các axit béo lành mạnh trong dầu dừa không chỉ giúp cung cấp thêm nước cho làn da, mà còn hỗ trợ da phục hồi nhanh chóng. Dầu dừa cũng chứa vitamin E với tác dụng làm mờ đồi mồi, nám, sạm, giảm các tổn thương trên da, làm chậm các dấu hiệu lão hóa sớm và củng cố hàng rào bảo vệ da.
- Chế độ ăn thân thiện với làn da
Hippocrates - ông Tổ của y học hiện đại đã từng nói “Hãy để thức ăn là thuốc chữa bệnh cho bạn”. Quả đúng như vậy, đối với làn da, việc lựa chọn những gì nên ăn và không nên ăn là điều vô cùng quan trọng.
Một số dưỡng chất có trong thực phẩm có thể giúp sửa chữa các tỳ vết trên da, cũng như chống lại các tác nhân gây hại cho da và ngăn ngừa đồi mồi tái phát hoặc nặng hơn.
Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí y khoa Dermatoendocrinology, có một số chất dinh dưỡng quan trọng mà bạn nên bổ sung vào các bữa ăn mỗi ngày để giúp hỗ trợ điều trị da đồi mồi hiệu quả hơn, bao gồm:
- Vitamin C: Giúp làn da lọc tia UV và sửa chữa các tế bào da. Theo một số nghiên cứu, vitamin C thậm chí còn được sử dụng để hỗ trợ điều trị ung thư da. Các thực phẩm giàu vitamin C là trái cây có múi (cam, quýt, bưởi), cà chua, ớt chuông và bông cải xanh.
- Vitamin E: Giúp phục hồi làn da sau khi bị tổn thương bởi tia UV. Nhiều chuyên gia da liễu cho biết thiếu hụt vitamin E có thể dẫn đến gia tăng nguy cơ bị tăng sắc tố da, khô da và nhiều vấn đề da liễu khác. Và các nhà nghiên cứu tại Đại học bang Oregon (Mỹ) cho biết bổ sung đầy đủ vitamin E thậm chí có thể làm giảm nếp nhăn. Các thực phẩm giàu vitamin E có thể kể tới là hạt hướng dương, hạnh nhân và quả bơ.
- Vitamin A: Vitamin A có thể bảo vệ da chống lại các tổn thương liên quan đến tiếp xúc với tia UV, trong đó có sạm nắng và cháy nắng. Bởi vậy, nên tích cực ăn các loại rau củ quả có màu vàng, đỏ và cam chứa nhiều carotenoid. Khi vào cơ thể, carotenoid sẽ được chuyển hóa thành vitamin A.
- Sử dụng các sản phẩm bôi da chứa vitamin
Bổ sung vitamin hay các chất chống oxy hóa mạnh mẽ cho cả bên trong lẫn bên ngoài là một chiến lược tốt trong điều trị da đồi mồi. Khi được sử dụng trên bề mặt da, những chất chống oxy hóa này có thể giúp giảm tác hại của các gốc tự do (tác nhân gây tổn thương và làm da đổi màu), cũng như bảo vệ da khỏi những tổn thương trong tương lai.
Ví dụ như vitamin C. Trong một thử nghiệm lâm sàng, việc sử dụng kem dưỡng da có chứa vitamin C nồng độ 10% có thể làm giảm nếp nhăn và giúp làm đều màu da.
Bạn có thể tìm mua các loại kem dưỡng da và serum chăm sóc da có chiết xuất từ cam quýt, chúng không chỉ chứa vitamin C mà còn bổ sung thêm vitamin A cho làn da.
- Giữ nước cho cơ thể
Nước chiếm 64% làn da của chúng ta. Đó là lý do tại sao nên uống nhiều nước và giữ nước cho làn da.
Cố gắng uống ít nhất 1,5 - 2 lít chất lỏng mỗi ngày, bao gồm cả nước lọc, nước trà, sữa hoặc nước canh/soup.
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng Vương quốc Anh cho thấy uống 2 tách trà xanh mỗi ngày có thể giúp giảm mẩn đỏ và giảm viêm do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu tại Đại học Georgia (Mỹ) cho hay polyphenol trong trà xanh chính là “nguồn cung cấp tuổi trẻ cho các tế bào da” và lưu ý rằng uống trà xanh có thể giúp trẻ hóa các tế bào da đã bị tổn thương.
- Chuyên gia
- Cơ sở