U Sụn Màng Hoạt Dịch

U sụn màng hoạt dịch là tổn thương lành tính tại khớp. Bệnh khởi phát do sự tăng sinh hoặc biến đổi lành tính của lớp mô lót khớp hoặc bao hoạt dịch. Lúc này, các tế bào liên kết sẽ tự tạo nên các khối sụn nhỏ ở bên trong màng hoạt dịch và mọc chồi lên trên bề mặt ổ khớp. Ở một số trường hợp, bệnh sẽ hình thành do có liên quan đến bao gân.

Khớp gối là vị trí dễ bị u sụn màng hoạt dịch nhất, chiếm khoảng 50% trên tổng số ca bệnh. Còn các khớp như khuỷu tay, khớp vai, cổ chân, khớp hông,... sẽ ít bị ảnh hưởng hơn. Bác sĩ chuyên khoa cho biết, bệnh lý này sẽ tiến triển thông qua 3 giai đoạn cụ thể sau đây:

• Giai đoạn 1: Ở giai đoạn này, các khối u đã tiềm ẩn hình thành bên trong bao hoạt dịch nhưng chưa xuất hiện các vật thể tự do.
• Giai đoạn 2: Chất lỏng bên trong bao hoạt dịch có xuất hiện các vật thể tự do kèm theo hiện tượng tăng sinh màng hoạt dịch.
• Giai đoạn 3: Ổ khớp bắt đầu xuất hiện nhiều hạt tự do hơn, sụn cũng tăng sinh ở màng hoạt dịch và bao khớp.

Hiện tại, y khoa chia bệnh lý này thành hai dạng cụ thể là nguyên phát và thứ phát. U sụn màng hoạt dịch nguyên phát là khối u phát triển bên trong một khớp bình thường. Loại u sụn này thường khởi phát ở người trẻ với kích thước nhỏ và tỉ lệ tái phát thấp. Còn u sụn màng hoạt dịch thứ phát thường xảy ra ở người lớn tuổi hoặc khởi phát ở các khớp đã từng bị tổn thương trước đó. Khối u sụn thứ phát có kích thước đa dạng và nguy cơ tái phát sau điều trị là rất cao.

Các triệu chứng của bệnh u sụn màng hoạt dịch khiến người bệnh cảm thấy rất khó chịu và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Bạn có thể dễ dàng nhận biết ra bệnh lý này thông qua các dấu hiệu đặc trưng sau đây:

• Sưng tấy và đau âm ỉ tại vùng khớp bị ảnh hưởng, sau đó dần chuyển sang đau dữ dội. Nếu người bệnh hoạt động thể chất thì triệu chứng sưng đau sẽ trở nên ngày càng nghiêm trọng hơn.
• Khớp bị kẹt do sự xuất hiện của khối u khiến phạm vi hoạt động bị hạn chế. Phát ra tiếng kêu tại khớp mỗi khi di chuyển.
• Ở một số trường hợp, bạn có thể nhìn hoặc sờ thấy các cục u quanh khớp. Các khối u này khá cứng, có thể di động bên trong khớp hoặc không.
• Bị tràn dịch khớp, đôi khi sẽ có thêm triệu chứng viêm khớp nhưng không phổ biến.

Với những trường hợp u sụn có kích thước nhỏ và nằm ổn định trong bao khớp sẽ không gây ra triệu chứng bất thường. Bạn chỉ có thể phát hiện ra bệnh khi tình cờ thăm khám hoặc làm xét nghiệm hình ảnh ở khu vực khớp bị ảnh hưởng.

Khi gặp điều kiện thuận lợi, các tế bào liên kết bên trong ổ khớp sẽ tự hình thành nên các khối sụn nhỏ trồi lên trên bề mặt khớp. Theo thời gian, các khối sụn nhỏ này sẽ phát triển cuốn và biến đổi thành u lành tính. Khi các khối u này cứng lại sẽ được gọi là u sụn.

Nếu có chấn thương nhẹ xảy ra tại vùng khớp bị ảnh hưởng, các khối u lớn sẽ vỡ ra và tạo thành các thể nhỏ tồn tại bên trong khớp. Các thể này sẽ di chuyển tự do bên trong chất lỏng hoạt dịch và tăng trưởng nhờ dưỡng chất bên trong chất lỏng hoạt dịch.

Khi tình trạng thoái hóa xương diễn ra, các thể sụn trong khớp sẽ vôi hóa nhiều hơn và phát triển với kích thước ngày càng lớn. Nếu các khối u sụn này rơi vào trong ổ khớp sẽ gây cản trở hoạt động của khớp,khiến người bệnh gặp khó khăn khi thực hiện các cử động tại khớp.

Nghiêm trọng hơn, các khối u sụn sẽ xâm nhập vào các mô lân cận hoặc chiếm hết toàn bộ không gian khớp. Nếu chúng tụ lại trong màng hoạt dịch với số lượng quá nhiều còn ảnh hưởng đến nguồn cung cấp dưỡng chất cho khớp.

Hiện tại, y học vẫn chưa xác định được nguyên nhân hình thành nên các khối u sụn màng hoạt dịch. Tuy nhiên, bệnh có thể khởi phát khi gặp phải một số điều kiện thuận lợi sau đây:

• Người từ 30 - 50 tuổi dễ bị thoái hóa xương khớp
• Nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nữ giới
• Chấn thương gây vỡ sụn hoặc gãy đầu xương trong ổ khớp
• Mắc các bệnh lý về khớp như thoái hóa khớp, viêm khớp do lao, viêm xương sụn bóc tách,...

Bác sĩ chuyên khoa cho biết, hầu hết các khối u sụn màng hoạt dịch đều lành tính và không đe dọa trực tiếp đến tính mạng. Nhưng nếu chúng phát triển với kích thước lớn sẽ gây ra một số ảnh hưởng tại khớp như viêm sưng, đau nhức mãn tính, kẹt khớp và giảm khả năng vận động.

Sự xuất hiện của khối u sụn màng hoạt dịch còn khiến tình trạng thoái hóa khớp diễn ra mạnh mẽ hơn. Lúc này, sụn khớp sẽ bị phá hủy và gây ra tình trạng thoái hóa khớp thứ phát. Khi bệnh thoái hóa khớp tiến triển, bạn phải đối mặt với triệu chứng đau nhức nghiêm trọng kèm theo cứng khớp.

Với những trường hợp u sụn phát triển to mà không được xử lý, chúng có thể trở thành khối u ác tính (chondrosarcoma hoạt dịch). Lúc này, người bệnh phải phẫu thuật cắt bỏ bao hoạt dịch và thay toàn bộ khớp để khôi phục khả năng vận động, phòng ngừa các biến chứng không mong muốn.

Như được nhắc đến ở trên, nguyên nhân gây ra bệnh u sụn màng hoạt dịch vẫn chưa được giới chuyên môn xác định rõ. Vì thế, việc phòng ngừa bệnh  còn gặp rất nhiều khó khăn. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể hạn chế nguy cơ khởi phát bệnh thông qua các biện pháp sau đây:

• Thường xuyên theo dõi sức khỏe xương khớp nếu có tiền sử bệnh lý xương khớp. Cách này giúp bạn sớm phát hiện ra các vấn đề tại khớp để có thể đưa ra phương án can thiệp đúng cách và kịp thời.
• Dành thời gian tập luyện thể dục thể thao mỗi ngày giúp tăng cường sức mạnh của xương khớp. Nên ưu tiên các bài vận động nhẹ tại khớp, tránh các bài tập nặng dễ gây tổn thương khớp.
• Cẩn thận khi tham gia các hoạt động sống hàng ngày. Cần tránh thực hiện các động tác dễ gây tổn thương khớp như mang vác vật nặng, vận động khớp với cường độ mạnh, lặp lại một động tác quá nhiều lần,...
• Thực đơn ăn uống hàng ngày cần cung cấp đầy đủ các nhóm dưỡng chất cần thiết cho cơ thể thông qua các loại thực phẩm lành mạnh. Đồng thời, người bệnh cũng cần hạn chế tiêu thụ các nhóm thực phẩm có hại như rượu bia, thuốc lá, đồ ăn đóng hộp,...
• Hình thành lối sống tích cực bằng cách cân bằng giữa thời gian làm việc và nghỉ ngơi, ngủ đúng giờ và đủ giấc, tránh căng thẳng đầu óc kéo dài,...

Khi nghi ngờ bản thân bị u sụn màng hoạt dịch, bạn cần thăm khám chuyên khoa để được chẩn đoán và hướng dẫn điều trị. Lúc này, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra triệu chứng lâm sàng và yêu cầu người bệnh thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết để đưa ra chẩn đoán xác định. Các xét nghiệm đó là:

• Xét nghiệm hình ảnh: Thường được áp dụng là chụp x-quang, chụp CT và chụp MRI. Chụp x-quang là xét nghiệm hình ảnh được thực hiện phổ biến nhất. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ có thể phát hiện ra các khối u sụn màng hoạt dịch ở giai đoạn 2 và tình trạng vôi hóa đã xuất hiện rõ. Chụp CT và chụp MRI cho phép phát hiện khối u sụn ở giai đoạn sớm hơn. Đồng thời, hai loại xét nghiệm hình ảnh này còn giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán xác định về mức độ nghiêm trọng của bệnh lý và phân biệt với các vấn đề khác.
• Xét nghiệm mô bệnh học: Xét nghiệm mô bệnh là kiểm tra hình ảnh vi thể và đại thể. Từ đó, bác sĩ có thể xác định khối u sụn cũng như các vấn đề có liên quan.
• Nội soi khớp: Được chỉ định thực hiện với những trường hợp bệnh không có biểu hiện rõ ràng khi khám tổng quát hoặc sau khi làm các xét nghiệm ở trên. Nội soi giúp bác sĩ kiểm tra khối u sụn và các bất thường trong ổ khớp để có thể đưa ra chẩn đoán xác định và hướng điều trị.

Sau khi đã có chẩn đoán chính xác về bệnh lý, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp với từng trường hợp cụ thể. Mục đích điều trị u sụn màng hoạt dịch là cải thiện chức năng vận động, giảm đau nhức và ngăn ngừa bệnh tái phát trở lại. Dựa vào kích thước của khối u sụn và mức độ ảnh hưởng, bác sĩ sẽ yêu cầu điều trị nội khoa hoặc ngoại khoa. Cụ thể là:

Điều trị nội khoa

Đa số các trường hợp u sụn màng hoạt dịch đều được điều trị nội khoa với hai phương pháp chính là dùng thuốc Tây y và vật lý trị liệu. Dược tính trong thuốc có tác dụng cải thiện nhanh chóng các triệu chứng và tổn thương tại khớp. Vật lý trị liệu nhằm mục đích của thiện chức năng khớp và tăng khả năng vận động.

+ Dùng thuốc: Thuốc Tây y có tác dụng cải thiện triệu chứng nhanh chóng nhưng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ không mong muốn. Vì thế, người bệnh cần dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ để có thể mang lại hiệu quả tốt nhất và tránh ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Các loại thuốc thường được kê đơn là:

• Thuốc giảm đau: Mang lại hiệu quả cao với những trường hợp bị đau nhức ở mức độ nhẹ đến trung bình. Thường dùng là Paracetamol.
• Thuốc chống viêm không steroid: Thích hợp sử dụng với những trường hợp u sụn gây đau nhức, cứng khớp và viêm. Thường dùng là Meloxicam, Celecoxib, Etoricoxib,...
• Thuốc điều trị triệu chứng tác dụng chậm: Nhóm thuốc này có tác dụng kiểm soát các triệu chứng của bệnh u sụn màng hoạt dịch. Thường dùng là Chondroitin sulfate và Glucosamine sulfate.
• Thuốc ức chế Interleukin-1: Tác dụng chính của thuốc là giảm sản xuất prostaglandin của tế bào sụn và tế bào màng hoạt dịch, ngăn chặn u sụn tiếp tục phát triển.

+ Vật lý trị liệu: Được chỉ định thực hiện song song với việc dùng thuốc hoặc sau điều trị ngoại khoa. Mục đích của việc làm vật lý trị liệu là tăng cường sức mạnh và độ linh hoạt của khớp xương, giảm đau nhức và cứng khớp. Ngoài ra, việc thực hiện các bài tập trong vật lý trị liệu còn có tác dụng phòng ngừa teo cơ do không hoạt động xương khớp lâu ngày và giảm nguy cơ tái phát bệnh.

Điều trị ngoại khoa

Điều trị ngoại khoa được chỉ định thực hiện với những trường hợp bệnh nặng và không đáp ứng điều trị nội khoa. Can thiệp ngoại khoa giúp loại bỏ u sụn nhanh chóng và mang lại hiệu quả điều trị dứt điểm. Tuy nhiên, việc điều trị bằng cách can thiệp ngoại khoa tìm ẩn rất nhiều rủi ro, bạn cần phải cân nhắc thật kỹ và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi thực hiện.

+ Nội soi khớp: Được chỉ định thực hiện với những trường hợp bị viêm màng hoạt dịch kèm theo sự xuất hiện của các khối u sụn nhỏ bên trong bao hoạt dịch. Nội soi khớp nhằm mục đích cắt bỏ màng hoạt dịch bị tổn thương và loại bỏ các vật thể lạ ra khỏi ổ khớp.

+ Mổ hở: Được chỉ định thực hiện với những trường hợp u sụn màng hoạt dịch đã phát triển sang giai đoạn 2 và 3, tổ chức u sụn phát triển quá nhiều và nhanh chóng,... Mục đích của việc mổ hở là cắt bỏ phần màng hoạt dịch bị tổn thương.