Trào Ngược Dịch Mật
Trào ngược dịch mật xảy ra khi hoạt động của van môn vị và cơ thắt thực quản bị rối loạn. Đây là bệnh lý xảy ra không quá phổ biến, nhưng nếu không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ phát sinh biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Bài viết dưới đây Vietmec sẽ tổng hợp những thông tin cần biết về bệnh trào ngược dịch mật như nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách điều trị bạn có thể tham khảo.
Định nghĩa
Dịch mật là dịch được sản xuất ra tại gan. Xét về tính chất vật lý, dịch mật có màu vàng hơi xanh, vị đắng và tính kiềm. Công dụng chính của dịch mật là tiêu hóa chất béo và giúp cơ thể hấp thụ vitamin tan trong dầu. Thông thường, gan sẽ sản xuất ra khoảng 700 - 800ml dịch mật mỗi ngày và chúng được lưu trữ bên trong túi mật. Khi ăn uống, túi mật sẽ co bóp đẩy dịch mật vào ống dẫn mật để đi vào tá tràng thực hiện chức năng tiêu hóa.
Trào ngược dịch mật là hiện tượng dịch mật bên dưới tá tràng bị trào ngược lên dạ dày hoặc thực quản. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do van môn vị giữa dạ dày và tá tràng hoạt động không ổn định, đóng không kín. Bác sĩ chuyên khoa cho biết, bệnh lý này khác hoàn toàn so với bệnh trào ngược dạ dày và ít phổ biến hơn. Ở trường hợp trào ngược dịch mật và trào ngược dạ dày xảy ra cùng một lúc sẽ khiến lớp niêm mạc lót trong dạ dày và thực quản bị tổn thương nghiêm trọng.
Hình ảnh
Triệu chứng
Các triệu chứng của bệnh trào ngược dịch mật và trào ngược dạ dày thực quản khá giống nhau. Bạn cần đặc biệt chú ý đến tình trạng sức khỏe của bản thân mới có thể phân biệt được hai bệnh lý trên. Dưới đây là các triệu chứng thường gặp khi bị trào ngược dịch mật mà chúng tôi tổng hợp được bạn có thể tham khảo:
- Đau vùng thượng vị: Đây là triệu chứng thường gặp ở những người đang gặp các vấn đề về dạ dày. Khi bị trào ngược dịch mật, người bệnh cũng phải đối mặt với triệu chứng đau vùng thượng vị. Cơn đau thường xuất hiện theo từng cơn hoặc liên tục kèm theo triệu chứng nóng rát cồn cào ở vùng ngực.
- Buồn nôn: Dịch mật khi trào ngược lên vùng dạ dày và thực quản sẽ gây ra triệu chứng buồn nôn rất khó chịu. Khi nôn, quan sát dịch nôn bạn sẽ thấy có kèm theo chất lỏng màu vàng xanh và cảm giác đắng miệng.
- Ợ nóng: Ợ nóng cũng là một trong những triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân bị trào ngược dịch mật. Khi dịch mật trào ngược lên dạ dày và thực quản sẽ khiến người bệnh có cảm giác tức nghẹn ở vùng ức. Lúc này, cơ thể sẽ kích thích ợ nóng giúp giảm bớt cảm giác khó chịu này.
- Ho khan: Dịch mật khi tràn lên các cơ quan hô hấp sẽ kích thích phản ứng viêm và gây tổn thương đến lớp niêm mạc lót trong. Lúc này người bệnh sẽ có các triệu chứng như ho khan, khàn giọng, tắt tiếng và gây ảnh hưởng đến việc giao tiếp hàng ngày.
- Triệu chứng khác: Ngoài các triệu chứng điển hình ở trên thì người bệnh còn có cảm giác chán ăn, đầy bụng khó tiêu, mệt mỏi, gầy sút cân,...
Nguyên Nhân
Nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng trào ngược dịch mật là do van môn vị bị tổn thương, hoạt động không ổn định. Lúc này, dịch mật sẽ đi qua van môn vị để vào dạ dày và theo dịch dạ dày trào ngược lên thực quản. Điều này đã khiến cho người bệnh phải đối mặt với rất nhiều triệu chứng khó chịu. Dưới đây là các nguyên nhân gây ra bệnh thường gặp bạn có thể tham khảo:
- Phẫu thuật túi mật: Thống kê y khoa cho thấy, trào ngược dịch mật rất dễ xảy ra ở những người đã từng phẫu thuật túi mật để điều trị bệnh. Ví dụ như phẫu thuật chữa sỏi mật, u túi mật, viêm teo túi mật,...
- Phẫu thuật cắt dạ dày: Cắt bỏ một phần dạ dày để giảm cân hoặc điều trị bệnh sẽ khiến cho van môn vị hoạt động bất thường. Khi thức ăn đã được đẩy xuống tá tràng, nếu van môn vị đóng không chặt sẽ tạo điều kiện cho dịch mật trào ngược lên trên vùng dạ dày.
- Viêm loét dạ dày - tá tràng: Viêm loét dạ dày - thực quản khiến chức năng tiêu hóa của cơ quan này bị ảnh hưởng đáng kể. Thức ăn nạp vào nếu không được tiêu hóa hết sẽ bị ứ đọng bên trong dạ dày và gây áp lực lên cơ môn vị. Điều này đã tạo cơ hội cho dịch mật di chuyển vào dạ dày và trào ngược lên thực quản.
Biến chứng
Nếu không tiến hành điều trị đúng cách và kịp thời sẽ gây ra các biến chứng sau đây:
- Trào ngược dạ dày dịch mật: Khi cơ thắt thực quản hoạt động không bình thường sẽ khiến dịch mật trong dạ dày trào ngược lên vùng thực quản và cổ họng. Điều này đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của cơ quan tiêu hóa và cơ quan hô hấp.
- Viêm loét chảy máu thực quản: Khi lớp niêm mạc lót bên trong thực quản thường xuyên tiếp xúc với dịch vị tiêu hóa sẽ hình thành nên các vết loét. Nếu tình trạng này diễn ra với mức độ nặng sẽ khiến vết loét phát triển lan rộng, ăn sâu vào trong mao mạch và gây ra hiện tượng chảy máu.
- Viêm đường hô hấp: Dịch mật khi bị trào ngược vào đường hô hấp hay thanh quản sẽ gây tổn thương đến lớp niêm mạc lót trong các cơ quan này. Lúc này người bệnh sẽ có nguy cơ mắc các bệnh lý như viêm amidan, viêm phế quản, viêm phổi,... Nặng hơn sẽ gây viêm tuyến giáp hay viêm tai
- Hẹp thực quản: Khi các vết viêm loét bên trong thực quản lành đi sẽ để lại các vết sẹo thô cứng. Điều này đã khiến cho lòng ống thực quản bị thu hẹp lại và gây cản trở đến quá trình vận chuyển thức ăn từ miệng đến dạ dày.
- Barrett thực quản: Thống kê y khoa cho thấy, có khoảng 15% số người bị trào ngược dịch mật mãn tính phát sinh biến chứng Barrettt thực quản. Bệnh lý này hình thành do niêm mạc thực quản bị acid dạ dày tấn công gây tổn thương và biến đổi màu sắc. Barrett thực quản là một trong những yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư và đe dọa đến tính mạng.
Biện pháp điều trị
Bệnh trào ngược dạ dày có thể kiểm soát bằng cách điều chỉnh lại thói quen ăn uống hàng ngày. Nhưng đối với trường hợp bị trào ngược dịch mật thì bắt buộc phải dùng thuốc Tây y hoặc phẫu thuật để điều trị bệnh. Vì thế, khi có dấu hiệu của bệnh bạn nên tiến hành thăm khám chuyên khoa để được hướng dẫn điều trị đúng cách.
Khi thăm khám, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện một số xét nghiệm cần thiết để có thể chẩn đoán chính xác bệnh trạng. Thường được sử dụng là nội soi, đo độ pH, thử nghiệm acid ambulatory,... Sau khi trải qua quá trình thăm khám và đã có kết quả chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ dựa vào đó để lên phác đồ điều trị sao cho phù hợp. Các phương pháp điều trị bệnh được áp dụng phổ biến hiện nay là:
Dùng thuốc Tây y
Đây là bệnh lý không quá khó chữa nhưng nếu không điều trị kịp thời sẽ phát sinh biến chứng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Dùng thuốc Tây y trị trào ngược dịch mật sẽ đẩy lùi nhanh chóng các triệu chứng khó chịu do bệnh gây ra và ngăn ngừa bệnh tái phát trở lại. Bác sĩ sẽ dựa vào nguyên nhân gây bệnh và tình trạng sức khỏe của mỗi người để lên đơn thuốc điều trị sao cho phù hợp. Các loại thuốc thường được bác sĩ chuyên khoa chỉ định sử dụng là:
- Thuốc ức chế bơm proton
- Thuốc loại bỏ dịch mật ra khỏi dạ dày
- Thuốc giảm triệu chứng đau bụng và buồn nôn
- Thuốc cô lập acid mật
Trong quá trình điều trị bệnh bằng thuốc Tây y, bạn cần phải tuân thủ theo đúng phác đồ mà bác sĩ chuyên khoa đã đưa ra. Tránh tình trạng dùng thuốc quá liều, phát sinh tác dụng phụ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Không tự ý mua thuốc về dùng khi chưa có chỉ định của chuyên gia.
Can thiệp ngoại khoa
Với những trường hợp bệnh nặng hoặc không đáp ứng điều trị bằng thuốc Tây y, bác sĩ chuyên khoa sẽ yêu cầu thực hiện điều trị bằng phương pháp can thiệp ngoại khoa. Phương pháp trị bệnh này có tác dụng đẩy lùi nhanh chóng các triệu chứng khó chịu do bệnh gây ra và cải thiện dứt điểm nguyên nhân gây bệnh. Hai liệu pháp phẫu thuật điều trị bệnh được áp dụng phổ biến hiện nay là:
- Phẫu thuật biến dạng: Liệu pháp này được ưu tiên áp dụng cho những người đã từng mổ nội soi cắt polyp. Tỷ lệ chữa khỏi của liệu pháp phẫu thuật biến dạng có thể lên đến 90%. Lúc này, bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật nối ống dẫn mật với hỗng tràng. Khi tiêu hóa, dịch mật sẽ không đổ trực tiếp vào tá tràng như trước và hạn chế được nguy cơ trào ngược.
- Phẫu thuật chống trào ngược: Liệu pháp phẫu thuật này được tiến hành bằng cách thắt chặt cơ vòng thực quản và cải thiện chức năng của cơ quan này. Từ đó, dịch mật không thể trào ngược lên dạ dày cũng như thực quản.
Lối sống và biện pháp khắc phục tại nhà
Đa số các trường hợp khởi phát bệnh trào ngược dịch mật là do ảnh hưởng của lối sống thiếu khoa học. Trong quá trình điều trị bệnh, nếu bạn kết hợp với lối sống tích cực sẽ giúp đẩy nhanh tốc độ hồi phục và phòng ngừa bệnh tái phát trở lại. Dưới đây là hướng dẫn cụ thể bạn có thể tham khảo:
- Nên chia 3 bữa ăn chính thành nhiều bữa nhỏ trong ngày để sử dụng, ăn uống vừa đủ sẽ tránh gây áp lực lên cơ vòng thực quản và giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
- Ăn nhiều chất béo là một trong những nguyên nhân gây ảnh hưởng đến hoạt động của cơ vòng thực quản dưới. Vì thế, bạn nên hạn chế sử dụng các loại thực phẩm giàu chất béo trong thực đơn ăn uống hàng ngày. Bên cạnh đó, bạn cũng không nên sử dụng đồ cay nóng, đồ uống chứa cồn, thuốc lá,... để tránh gây kích ứng đến dạ dày tạo cơ hội cho bệnh khởi phát.
- Tăng cường bổ sung các loại thực phẩm có tính kiềm, thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất vào trong thực đơn ăn uống hàng ngày sẽ có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh khá tốt. Ưu tiên chế biến thành các món ăn dễ tiêu, tránh gây áp lực lên các cơ quan tiêu hóa.
- Hình thành thói quen sinh hoạt khoa học như nghỉ ngơi và làm việc hợp lý, tập luyện thể dục thể thao mỗi ngày, ngủ đúng giờ và đủ giấc, không nằm ngủ hay vận động ngay sau khi ăn no, tiến hành giảm cân khoa học nếu đang bị thừa cân. Luôn giữ cho tinh thần thoải mái và vui vẻ, tránh để căng thẳng diễn ra kéo dài.
Trên đây là những thông tin cần biết về bệnh trào ngược dịch mật mà chúng tôi tổng hợp được bạn có thể tham khảo. Hy vọng, chúng sẽ giúp ích cho bạn trong việc sớm phát hiện ra bệnh và có biện pháp can thiệp đúng cách. Ngay khi có các dấu hiệu của bệnh, bạn nên tiến hành thăm khám chuyên khoa để được chẩn đoán và hướng dẫn điều trị. Đồng thời, chủ động có các biện pháp phòng ngừa bệnh giúp bảo vệ sức khỏe của bản thân một cách tốt nhất.
- Chuyên gia
- Cơ sở