Xẹp Đĩa Đệm

Đĩa đệm là cấu trúc sụn nằm ở phần giữa hai đốt sống, gồm có vòng xơ bao bọc bên ngoài và nhân nhầy ở bên trong. Theo thời gian, cơ thể bắt đầu quá trình lão hóa sẽ gây suy giảm chức năng của đĩa đệm, dẫn tới bệnh xẹp đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm.

Y học định nghĩa xẹp đĩa đệm là tình trạng phần đĩa đệm bị chèn ép giữa các đốt sống, thường gặp phải ở người cao tuổi. Bệnh gây ra những chứng đau nhức, cứng khớp, làm đời sống sinh hoạt của bệnh nhân trở nên khó khăn hơn. Đĩa đệm bị xẹp sẽ mất đi độ mềm dẻo cũng như đàn hồi tự nhiên, làm ảnh hưởng lớn tới khả năng vận động của cột sống.

Sau khi nghiên cứu, các chuyên gia xương khớp đã phân chia bệnh theo 3 cấp độ diễn tiến chính bao gồm:

• Giai đoạn đầu: Phần đĩa đệm bắt đầu bị lỏng lẻo làm cho các đốt xương bị kéo sát lại nhau. Khi ở giai đoạn này, đốt sống chưa bị thoái hóa và vẫn dễ điều trị, có thể phục hồi hoàn toàn khi được phát hiện sớm.
• Giai đoạn thứ hai: Đĩa đệm bị co rút lại rõ rệt, các đốt sống cũng gần nhau hơn. Lúc này các dấu hiệu của bệnh xẹp đốt sống cũng rõ ràng hơn rất nhiều. Đây cũng là thời điểm hình thành nên các gai cột sống, khởi phát thêm nhiều bệnh lý liên quan.
• Giai đoạn thứ ba: Được đánh giá là giai đoạn nặng nhất, các đốt xương dính với nhau tạo thành một khối đồng nhất. Nếu bệnh đã bước vào giai đoạn này, chúng ta không còn khả năng chữa khỏi hoàn toàn.

Xẹp đĩa đệm sẽ phát sinh ra nhiều cơn đau âm ỉ, kéo dài liên tục tại vùng thắt lưng. Nếu được phát hiện sớm sẽ có các biện pháp giúp bệnh nhân giảm đau, phục hồi chức năng hiệu quả.

Xẹp đĩa đệm cột sống sẽ tùy theo từng giai đoạn bệnh mà có các triệu chứng khác nhau. Khi mới khởi phát, gần như không có các triệu chứng rõ ràng. Thi thoảng bệnh nhân sẽ xuất hiện các cơn đau nhẹ và tự hết, không có cảm giác đau nhói tại cột sống.

Tuy vậy, sau một thời gian, nếu bệnh đã chuyển nặng hơn sẽ có những cơn đau nhức tương đối khó chịu xảy ra. Cơn đau sẽ xuất hiện khá thường xuyên và đặc biệt nặng khi chúng ta vận động. Để nhận biết bệnh xẹp đĩa đệm sớm, các bạn cần lưu ý tới những dấu hiệu sau đây:

• Có cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội: Tại vùng thắt lưng hoặc cổ sẽ có những cơn đau ở mức âm ỉ, nếu giai đoạn đã chuyển nặng sẽ đau khá dữ dội. Xẹp đĩa đệm lúc này thường xuất hiện tại vị trí đốt sống L4 - L5 hoặc L5 - S1, bệnh nhân sẽ rất khó khăn trong việc cử động.
• Khi thay đổi tư thế đột ngột, di chuyển mạnh sẽ bị đau: Những lúc bạn cúi gập người, đứng lên hoặc ngồi xuống đều có cảm giác đau đột ngột, dữ dội. Nếu được thư giãn và massage sẽ trở lại bình thường. Tình trạng này sẽ xuất hiện thường xuyên vào buổi sáng và đêm.
• Đau tới các chi: Khi đĩa đệm tổn thương, cụ thể là bị xẹp sẽ kéo những cơn đau lan tới vai, cánh tay, mông, hông, bắp đùi,... Bệnh nhân đau nhức khó chịu và thường mang tâm lý lười vận động.
• Bị cứng khớp: Khớp cột sống sẽ bị cứng, khá khó xoay trở, vận động. Đặc biệt là khi bạn mới ngủ dậy hoặc ngồi làm việc một chỗ quá lâu. Sẽ cần phải xoa bóp một lúc để có thể cử động như bình thường.

Bệnh xẹp đĩa đệm có thể xuất hiện bởi nhiều nguyên khác nhau, theo đó, các chuyên gia xương khớp đã đưa ra một số yếu tố gồm:

• Tuổi tác: Khi tuổi càng cao, đĩa đệm sẽ dần bị mất nước, lượng nhân nhầy ở trong đĩa đệm sẽ bị giảm đi đáng kể. Các đĩa đệm bị đốt sống chèn ép áp lực sẽ có xu hướng xẹp dần qua mỗi năm. Do vậy, khi tuổi càng cao, khả năng đĩa đệm bị xẹp sẽ càng lớn. Nhưng bệnh lại đang có xu hướng ngày càng trẻ hóa bởi các thói quen sinh hoạt thiếu khoa học của giới trẻ.
• Các bệnh lý về xương khớp: Xẹp đĩa đệm hoàn toàn có thể xảy ra bởi bệnh thoái hóa cột sống, loãng xương. Các căn bệnh này đều có tác động không ít tới đĩa đệm. Khi ở tuổi 30 trở đi, lớp sụn khớp trong cột sống sẽ bắt đầu bị bào mòn, thoái hóa và xương dưới sụn yếu đi rõ rệt. Những bệnh về xương khớp lúc này càng dễ khởi phát hơn. Đồng thời, hàm lượng hormone cần thiết để tham gia vào quá trình tái tạo xương cũng bị rối loạn, đặc biệt là ở nữ giới. Khi đó, đốt sống dễ bị chệch và gây chèn ép lên đĩa đệm, làm xẹp đĩa.
• Do yếu tố công việc: Những người lao động nặng nhọc, bê vác đồ nặng hoặc làm việc văn phòng phải ngồi lâu, giữ nguyên một tư thế đều trực tiếp tạo áp lực lên trên cột sống. Điều này gây ra lực chèn ép lên đốt sống trong khoảng thời gian dài, sau cùng sẽ là bệnh xẹp đĩa đệm.
• Cột sống bị chấn thương: Các chấn thương bởi tai nạn giao thông, chơi thể thao, tai nạn nghề nghiệp gây ra tổn thương ở cột sống đều có nguy cơ làm xẹp đĩa đệm cùng một số bệnh lý khác. Vì vậy, bạn cần điều trị, phục hồi xương khớp thật tốt và hạn chế tối đa các chấn thương xảy ra ở cột sống.
• Cân nặng quá lớn: Một yếu tố nữa cũng góp phần làm xẹp các đĩa đệm đó là cân nặng vượt quá tiêu chuẩn. Hiện nay, tỷ lệ người thừa cân béo phì đang ngày càng tăng cao, béo phì không chỉ gây tăng áp lực lên cột sống, xương khớp mà còn dẫn tới nhiều bệnh lý nguy hiểm khác.

Để có thể ngăn chặn cũng như cải thiện tốt bệnh xẹp đĩa đệm, chúng ta cần áp dụng các thói quen khoa học, lành mạnh như sau:

• Có chế độ ăn uống khoa học: Bạn cần phải xây dựng cho mình thực đơn dinh dưỡng thật đầy đủ, lành mạnh, cân bằng. Cung cấp đủ các chất thiết yếu như canxi, vitamin D, magie, các loại vitamin quan trọng khác để hỗ trợ cho hệ xương khớp. Đồng thời, cần tránh sử dụng đồ ăn nhanh, đồ chế biến sẵn, các chất kích thích, những thực phẩm này sẽ khiến đau nhức nặng hơn, giảm hiệu quả của thuốc trị bệnh.
• Chúng ta cần uống đủ nước mỗi ngày, liều lượng khuyến cáo là đủ 2 lít nước. Cung cấp nước cho cơ  thể đầy đủ sẽ giúp đào thải các độc tố, duy trì tốt các hoạt động trao đổi chất cũng như giúp thuốc trị xẹp đĩa đệm phát huy hết tác dụng.
• Cùng với đó, việc kiểm soát cân nặng hợp lý là rất cần thiết. Bệnh nhân cần tránh để cân nặng tăng mất kiểm soát, hãy siết chặt chế độ ăn uống, hạn chế lượng tinh bột và dầu mỡ để tránh tích tụ mỡ, làm gia tăng áp lực lên cột sống.
• Chỉ thực hiện các vận động vừa phải, tránh cúi xuống bưng bê hay vác các đồ vật nặng quá sức, không ngồi ở một tư thế quá lâu. Đặc biệt người làm việc văn phòng cần đứng dậy đi lại 5 - 10 phút sau mỗi giờ làm việc.
• Tập luyện thể dục, thể thao thường xuyên sẽ giúp tăng cường sức dẻo dai cho xương khớp, cải thiện sức khỏe tổng thể, giúp máu lưu thông tốt hơn. Qua đó có thể hạn chế các cơn đau nhức một cách khá tốt.
• Khi có những cơn đau bất thường, phải sớm liên hệ với bác sĩ để được thăm khám, kịp thời có các biện pháp xử lý nhằm ngăn chặn những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe.

Bệnh xẹp đĩa đệm hiện đang có 3 phương pháp điều trị đó là sử dụng Tây y, Đông y và các mẹo dân gian. Theo đó, tùy theo mức độ bệnh cũng như sức khỏe của bệnh nhân, các bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ phù hợp nhất cho bạn. Cụ thể như sau:

Tây y điều trị xẹp đĩa đệm

Tây y thường sử dụng các loại thuốc giảm đau, giãn cơ nhằm chấm dứt nhanh chóng các triệu chứng của bệnh. Sau khi đã chẩn đoán chi tiết, bệnh nhân sẽ được bác sĩ kê đơn với một số thuốc phổ biến gồm:

• Thuốc giảm đau: Thường được bác sĩ sử dụng Acetaminophen, Paracetamol,... Nhóm thuốc này cũng xuất hiện chủ yếu trong các đơn thuốc thoái hóa khớp.
• Thuốc kháng viêm không Steroid: Có thể sử dụng Ibuprofen, Aspirin hoặc Meloxicam,...
• Thuốc giãn cơ: Bệnh nhân được bác sĩ chỉ định dùng Carisoprodol, Cyclobenzaprine, Eperisone,...
• Thuốc có công dụng hỗ trợ xương khớp: Bisphosphonate.

Khi sử dụng thuốc Tây cần phải lưu ý dùng đúng cách để không gây ra tác dụng phụ. Nếu bạn đang mắc bệnh lý mãn tính hay dùng những loại thuốc đặc trị khác, phải thông báo với các bác sĩ chi tiết, chính xác. Điều này sẽ giúp cho quá trình chẩn đoán, kê đơn phù hợp hơn.

Ngoài ra, hiện nay vẫn có một số bệnh nhân tự ý mua thuốc về chữa trị tại nhà hoặc tăng giảm liều lượng của thuốc khi chưa được bác sĩ cho phép. Điều này sẽ dễ dẫn tới tác dụng phụ, làm giảm công dụng của đơn thuốc, bệnh tiến triển nặng hơn và quá trình chữa gặp nhiều khó khăn, tốn kém thêm chi phí.

Phẫu thuật phục hồi đĩa đệm:

Biện pháp này thường dùng cho các bệnh nhân đã bị bệnh thời gian dài. Bệnh chuyển biến nặng, việc điều trị bằng thuốc không cho hiệu quả tốt, các phương pháp đã sử dụng đều vô ích. Để bệnh nhân có thể cải thiện sức khỏe, bảo tồn đốt sống và phục hồi chức năng vận động, các bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện phẫu thuật. Nhưng bệnh nhân cũng cần biết rằng, quá trình phẫu thuật vẫn có thể để lại di chứng sau mổ. Do đó, trước khi mổ, bệnh nhân nên trao đổi chi tiết với các bác sĩ để có thể nắm được những rủi ro có nguy cơ xảy ra.

Ứng dụng vật lý trị liệu:

Vật lý trị liệu là phương pháp chữa trị được dùng rất phổ biến ở giai đoạn xẹp đĩa đệm chưa có những diễn biến nặng, đĩa đệm vẫn có khả năng phục hồi. Cách làm này sẽ hỗ trợ cho việc sử dụng các bài thuốc Tây y, Đông y hoặc mẹo dân gian, các trường hợp phải phẫu thuật nhanh chóng lấy lại sức khỏe ổn định.

Bệnh nhân sẽ được hướng dẫn thực hiện từng đợt chữa trị tùy thuộc theo cơ địa cũng như tình trạng sức khỏe. Sau mỗi đợt, các bác sĩ sẽ đánh giá lại bệnh lý, qua đó thiết lập lại hướng điều trị, điều chỉnh phác đồ để bệnh có thể thuyên giảm một cách tốt nhất.

Mẹo dân gian cải thiện bệnh xẹp đĩa đệm

Thông thường, khi đĩa đệm bị xẹp vẫn còn ở giai đoạn nhẹ, bệnh nhân có thể ứng dụng các bài thuốc dân gian tại nhà để cải thiện, giảm thiểu việc phụ thuộc vào các loại thuốc. Những bài thuốc này chủ yếu sử dụng các thảo dược quen thuộc trong vườn nhà, dễ kiếm, giá thành rẻ và rất an toàn, lành tính cho sức khỏe. Từ lâu, các mẹo chữa sau đây đã được ứng dụng rộng rãi và truyền từ đời này qua đời khác.

• Quả đu đủ xanh: Bạn chuẩn bị 1 quả đu đủ xanh, gừng tươi cùng với một chút rượu trắng. Rửa sạch đu đủ rồi cắt phần đầu của quả. Gừng tươi sẽ giã nhuyễn, thêm rượu trắng rồi cho vào trong đu đủ, sau đó đậy lại phần nắp, ghim bằng tăm để nắp không bị rơi. Cho cả quả đu đủ lên bếp than và nướng cho tới khi mềm. Sau đó bệnh nhân bóp nát đu đủ rồi đắp lên vùng bị sưng đau.
• Ngải cứu và vỏ bưởi: Dùng vỏ bưởi tươi, lá ngải cứu đã phơi khô, rượu trắng và ít đường phèn. Cho những nguyên liệu này vào bình thủy tinh kín và đậy nắp, ngâm trong khoảng 1 - 2 tháng. Sau đó, hàng ngày bạn lấy ra 1 ly nhỏ để uống cho tới khi thấy các triệu chứng thuyên giảm.

Những bài thuốc dân gian này cần phải sử dụng trong một thời gian dài để có thể thấy được hiệu quả. Ngoài ra, với những người mắc bệnh nặng cần lựa chọn cách điều trị khác thích hợp hơn vì sử dụng các mẹo trên sẽ không đạt được hiệu quả như mong muốn.