Nổi Mề Đay
Mề đay là một bệnh da thường gặp, tương tự như á sừng, vảy nến, chàm,... Bệnh có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. So với các loại bệnh da liễu khác, nhiều người thường coi mề đay là một bệnh nhẹ hơn và không quan tâm đến việc tìm hiểu về các phương pháp điều trị phù hợp. Tuy nhiên, điều này có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm cho bệnh nhân. Để có thông tin chi tiết về bệnh, hãy tiếp tục đọc bài viết này.
Định nghĩa
Mề đay là bệnh lý xuất hiện với các nốt có những màu sắc bất thường, hình dáng khác biệt rõ ràng trên da, bệnh đi kèm theo những cơn ngứa rất khó chịu, làm ảnh hưởng nhiều tới các hoạt động đời sống hàng ngày.
Theo đó, các nốt mề đay có thể phát triển từ vùng da nhỏ thành vùng rộng lớn, đi khắp cơ thể, chuyển sang tính chất nghiêm trọng hơn khi bệnh nhân không áp dụng các cách điều trị ngay từ đầu.
Các khảo sát cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân mắc nổi mề đay đang ngày càng gia tăng, đồng thời cũng có không ít người liên tục tái phát bệnh qua mỗi năm. Bệnh lý này tuy có thể xảy ra ở mọi đối tượng nhưng chủ yếu nhất vẫn là nhóm độ tuổi từ 20 đến khoảng 40 và nữ giới chiếm phần đông hơn.
Cùng với đó, không ít người đưa ra câu hỏi liệu bệnh có lây truyền từ người này qua người khác hay không? Đối với câu hỏi này, các bác sĩ giải đáp rằng, bệnh thuộc nhóm da liễu nhưng không có tính lây lan từ người này qua người kia. Do vậy bệnh nhân không phải lo lắng khi sinh hoạt, làm việc cùng những người khỏe mạnh bình thường khác.
Hình ảnh
Triệu chứng
Mề đay vẫn thường bị nhầm lẫn với những bệnh lý cùng nhóm da liễu khác. Do đó, việc nắm bắt đúng triệu chứng của bệnh sẽ giúp chúng ta đưa ra được hướng xử lý thích hợp nhất, tránh tình trạng trị sai bệnh, dùng sai thuốc. Dưới đây là những biểu hiện của bệnh bạn đọc cần quan tâm.
- Bị phát ban, nổi mẩn đỏ: Triệu chứng dễ nhận thấy nhất ở những người mắc bệnh mề đay đó là làn da có tình trạng phát ban, mẩn đỏ cũng có có ở một số ca bệnh là những nốt mẩn này màu trắng. Chúng thường có các kích thước to nhỏ khác nhau. Bạn có thể thấy các nốt mề đay này đôi khi nhìn giống như vết côn trùng cắn hoặc cũng có lúc nổi chồng chéo nhau .
- Xuất hiện mụn nước: Cùng với mẩn đỏ phát ban, biểu hiện tiếp theo để bạn nhận biết bệnh đó chính là các nốt mụn nước. Nhiều người lầm tưởng rằng chỉ khi bị tổ đỉa mới có loại mụn này, nhưng thực chất chúng cũng xuất hiện ở mề đay. Nếu bạn cào gãi, làm dịch vàng trong mụn chảy ra ngoài sẽ rất dễ làm mụn mọc lan sang các vùng da khỏe mạnh.
- Da luôn ngứa ngáy: Dấu hiệu tiếp theo để chúng ta nhận biết bệnh đó chính là cảm giác ngứa ngáy, bứt rứt khó chịu. Bệnh nhân nào khi bị mề đay đều sẽ phải trải qua tình trạng này. Các cơn ngứa từ âm ỉ sẽ chuyển sang dữ dội, khiến chúng ta mất ngủ vào ban đêm, chúng sẽ càng ngứa hơn khi mặc đồ bó, mồ hôi dính trên da không được thấm hút kịp thời.
- Bệnh nhân bị khó thở: Mề đay có thể gây ra biểu hiện khó thở ở bệnh nhân vì chúng trực tiếp tác động tới thanh quản, khí quản, khiến đường thở xảy ra vấn đề. Đây được coi là biểu hiện nặng nhất của bệnh mà chúng ta cần lưu tâm.
- Nhiễm trùng da: Khi bạn cào gãi nhiều vùng da nổi mề đay, đồng nghĩa với việc da sẽ dễ bị trầy xước, bong tróc, bề mặt da tác động mạnh hình thành nên những vết thương hở. Lúc này, vi khuẩn từ môi trường bên ngoài dễ dàng xâm nhập, chui vào các khu vực đang mất khả năng chống khuẩn, sinh sôi dẫn tới tình trạng nhiễm trùng, hoại tử.
Ngay khi bạn thấy cơ thể có triệu chứng của nổi mề đay, hoặc nghi ngờ mắc bệnh cần tới các bệnh viện, cơ sở y tế chuyên khoa da liễu để được thăm khám kịp thời.
Nguyên Nhân
Mề đay là bệnh lý có thể phát tác bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả nội sinh và yếu tố ngoại sinh. Cụ thể, bất cứ ai cũng có thể mắc bệnh khi gặp phải những yếu tố điều kiện dưới đây.
- Tiếp xúc với một số côn trùng: Có thể nhiều người sẽ rất ngạc nhiên khi biết tới nguyên do này. Nhưng thực tế đã có một số bệnh nhân bị nổi mề đay do bị côn trùng đốt. Nọc độc của kiến, ong hay các loại côn trùng khác có thể dễ dàng gây nổi mề đay một mảng nhỏ ở trên da.
- Bị các bệnh lý nền: Mề đay còn khởi phát khi cơ thể của bạn đang có những trục trặc về hệ thống miễn dịch. Đặc biệt chứng Cryoglobulinemia hay Lupus ban đỏ chính là nguyên do gây ra bệnh mề đay.
- Cơ địa dễ dị ứng: Thời tiết thay đổi thất thường, sử dụng sai thực phẩm, lạm dụng các sản phẩm mỹ phẩm, hay những ai bị dị ứng bởi nước hoa, phấn hoa, lông động vật đều có nguy cơ mắc bệnh da liễu này. Bệnh do dị ứng sẽ phát tác rất nhanh chóng, ngay khi bạn tiếp xúc với những yếu tố này, làn da lập tức biểu hiện bằng các nốt mẩn đỏ, da bị sần lên rõ rệt và kèm theo các cơn ngứa.
- Bị nhiễm ký sinh trùng, nhiễm khuẩn: Những loại vi khuẩn, virus hay một số loại ký sinh trùng khi đi vào cơ thể không chỉ gây ảnh hưởng tới hàng rào bảo vệ da mà còn dẫn tới nhiều bệnh nguy hiểm khác.
- Yếu tố di truyền: Nổi mề đay cũng được chứng minh cho thấy có yếu tố di truyền từ cha mẹ sang con cái. Trong gia đình có người bị bệnh, những đứa con khi chào đời sẽ có tỷ lệ bị bệnh cao hơn khá nhiều so với trẻ khác.
Biến chứng
Mặc dù nổi mề đay thường tự khỏi trong vòng 24 giờ, nhưng trong một số trường hợp, nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Phù mạch
- Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của nổi mề đay, xảy ra khi tình trạng phù nề lan sâu vào các lớp dưới da, ảnh hưởng đến các mô như môi, mắt, lưỡi, thậm chí đường hô hấp.
- Phù mạch ở đường hô hấp có thể gây khó thở, thậm chí tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Sốc phản vệ
- Đây là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng, xảy ra khi cơ thể phản ứng quá mức với một chất gây dị ứng.
- Các triệu chứng của sốc phản vệ bao gồm khó thở, tụt huyết áp, mạch nhanh, yếu, chóng mặt, buồn nôn, nôn, thậm chí bất tỉnh.
Nhiễm trùng da
- Khi các nốt mề đay bị gãi nhiều, da có thể bị trầy xước, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng.
- Các dấu hiệu nhiễm trùng bao gồm sưng đỏ, đau, nóng, chảy mủ.
Ảnh hưởng tâm lý
- Nổi mề đay mạn tính có thể gây ngứa ngáy kéo dài, khó chịu, ảnh hưởng đến giấc ngủ, công việc và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
- Tình trạng này có thể dẫn đến căng thẳng, lo âu, thậm chí trầm cảm.
Phòng ngừa
Phòng ngừa nổi mề đay đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát và giảm thiểu sự khó chịu do bệnh gây ra. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa quan trọng:
- Tránh tác nhân gây dị ứng: Nếu bạn biết mình bị dị ứng với gì, hãy tránh tiếp xúc với chúng. Các tác nhân phổ biến bao gồm thực phẩm, thuốc, côn trùng đốt, phấn hoa, lông động vật, và các chất kích thích.
- Chăm sóc da: Sử dụng sản phẩm dịu nhẹ, không gây kích ứng. Tránh xà phòng, sữa tắm có mùi hương mạnh hoặc nhiều hóa chất. Thoa kem dưỡng ẩm sau khi tắm.
- Mặc quần áo thoải mái: Chọn chất liệu thoáng mát, thấm hút mồ hôi như cotton. Tránh quần áo quá chật hoặc làm từ chất liệu dễ gây kích ứng.
- Giữ môi trường sạch sẽ: Thường xuyên vệ sinh nhà cửa, đặc biệt là phòng ngủ, để giảm thiểu bụi và các tác nhân gây dị ứng.
- Quản lý căng thẳng: Căng thẳng có thể làm nổi mề đay nặng hơn. Hãy tìm cách giảm căng thẳng như yoga, thiền, tập thể dục.
- Theo dõi sức khỏe: Nếu thường xuyên bị nổi mề đay, hãy theo dõi các triệu chứng và ghi lại các tác nhân có thể gây dị ứng để cùng bác sĩ tìm ra nguyên nhân và phương pháp điều trị phù hợp.
Biện pháp chẩn đoán
Đánh giá lâm sàng:
- Quan sát tổn thương da: Bác sĩ sẽ kiểm tra kỹ các dát sẩn, mẩn đỏ, phù nề trên da, đặc biệt chú ý đến hình dạng, kích thước, vị trí và thời gian tồn tại của chúng.
- Kiểm tra các triệu chứng khác: Đánh giá xem có kèm theo các biểu hiện như ngứa ngáy, sưng môi, khó thở, đau bụng... hay không.
Khai thác tiền sử bệnh:
- Các yếu tố khởi phát: Bác sĩ sẽ hỏi về các yếu tố có thể gây ra nổi mề đay như tiếp xúc với dị nguyên (thực phẩm, thuốc, côn trùng...), thay đổi nhiệt độ, stress, nhiễm trùng...
- Tiền sử dị ứng: Tìm hiểu về các bệnh dị ứng khác mà bệnh nhân từng mắc phải như hen suyễn, viêm mũi dị ứng...
- Tiền sử gia đình: Xác định xem có người thân trong gia đình mắc các bệnh dị ứng hay không.
Xét nghiệm bổ sung:
- Xét nghiệm máu:
- Công thức máu: Kiểm tra số lượng bạch cầu ái toan, có thể tăng cao trong trường hợp nổi mề đay dị ứng.
- Xét nghiệm IgE toàn phần: Đánh giá mức độ IgE trong máu, thường tăng cao ở người có cơ địa dị ứng.
- Xét nghiệm IgE đặc hiệu: Xác định dị nguyên cụ thể gây ra nổi mề đay.
- Test lẩy da: Thực hiện trên da để kiểm tra phản ứng với các dị nguyên nghi ngờ.
- Sinh thiết da: Chỉ định trong trường hợp nghi ngờ nổi mề đay do các bệnh lý mạch máu hoặc tự miễn.
Loại trừ các bệnh lý khác:
Cần phân biệt nổi mề đay với các bệnh lý da liễu khác như viêm da tiếp xúc, mày đay sắc tố, phù mạch...
Biện pháp điều trị
Dựa vào tình trạng bệnh thực tế của mỗi bệnh nhân, các bác sĩ sẽ đưa ra các chữa trị phù hợp. Theo đó, người bệnh sẽ được chẩn đoán, thăm hỏi về các biểu hiện, thói quen sinh hoạt, tính chất công việc cũng như những bệnh lý nền (nếu có), các loại thuốc đang sử dụng. Từ đây, phác đồ trị bệnh cụ thể sẽ được đưa ra cho bệnh nhân.
Hiện nay, chúng ta có thể chữa mề đay theo 3 hướng là Tây y, Đông y và dân gian.
Thuốc Tây y chữa trị bệnh nổi mề đay nhanh chóng
Phần lớn người bệnh đều lựa chọn Tây y để trị bệnh, vì đây là giải pháp mang tới hiệu quả khá nhanh chóng, tác dụng gần như phát huy lập tức. Lúc này, người bệnh sẽ được bác sĩ chỉ định sử dụng thuốc bôi, thuốc uống với liều lượng riêng. Trong đó, những nhóm thuốc được dùng nhiều nhất gồm:
- Nhóm thuốc có tác dụng kháng Histamin: Có thể sử dụng Loratadine, Chlopheniramin và một số thuốc khác tùy từng trường hợp.
- Các loại thuốc bôi ngoài da: Thường là thuốc chứa Corticoid, có thể kết hợp với Corticoid dạng uống để cho hiệu quả tốt hơn. Tuy nhiên bệnh nhân chỉ sử dụng trong thời gian ngắn vì nhóm thuốc này nếu lạm dụng dễ gây ra nhiều tác dụng phụ.
- Ngoài ra còn có cả nhóm thuốc chữa dị ứng, nhóm thuốc kháng sinh, thuốc chống nhiễm khuẩn,....
Để biết bản thân có thể dùng thuốc gì, bệnh nhân bắt buộc phải thăm khám tại cơ sở y tế. Việc tự ý mua thuốc về chữa tại nhà hoặc xin đơn thuốc của bệnh nhân khác sẽ khó đạt được kết quả như mong muốn. Loại thuốc không phù hợp và liều lượng không tương thích là nguyên do làm bệnh chữa mãi không khỏi, thậm chí còn nặng hơn.
Mẹo chữa bệnh hữu ích trong dân gian
Dân gian từ lâu đã có nhiều cách trị bệnh mề đay tại nhà và nhiều bệnh về da liễu khác. Các cách này nhìn chung khá dễ thực hiện, dễ tìm nguyên liệu và cũng đảm bảo an toàn. Bạn có thể tham khảo một số công thức đơn giản dưới đây:
- Tắm nước lá trà xanh: Trà xanh có nhiều thành phần diệt khuẩn, chống viêm cũng như ngăn chặn oxy hóa rất tốt. Bệnh nhân có thể dùng để thanh nhiệt, đào thải các độc tố, ngăn chặn nhiễm trùng da. Bạn hãy lấy là trà tươi để nấu nước tắm hàng hàng, sau khoảng 1 tuần sẽ thấy da dịu đi rõ rệt, giảm ngứa ngáy và phát ban.
- Nha đam: Lô hội hay còn gọi là nha đam cũng có tác dụng làm mát cơ thể, tạo độ ẩm cho da và hạn chế sự tấn công của các loại vi khuẩn. Dùng nha đam sẽ giúp bệnh nhân giảm ngứa ngáy và mẩn đỏ da bởi bệnh mề đay. Bệnh nhân chỉ cần lấy nha đam rửa sạch, gọt và và cạo gel rồi thoa đều lên da. Sau khoảng 15 - 20 phút rửa lại với nước sạch là được.
- Lá khế giảm ngứa ngáy: Từ lâu lá khế đã được sử dụng để nấu nước tắm nhằm chữa trị cũng như phòng ngừa các bệnh về da liễu. Bởi trong loại lá này chứa các hoạt chất giúp giải độc và tiêu viêm rất tốt. Người bị nổi mề đay nên dùng lá khế rửa sạch, nấu nước và tắm mỗi ngày để bệnh tình thuyên giảm tốt hơn.
Bài thuốc Đông y lành tính
Theo quan niệm của y học cổ truyền, nổi mề đay thường do phong tà xâm nhập cơ thể, kết hợp với các yếu tố nội tại như thấp nhiệt, huyết hư, gây rối loạn chức năng tạng phủ, biểu hiện ra ngoài da. Đông y có nhiều phương pháp điều trị nổi mề đay, bao gồm cả nội trị (uống thuốc) và ngoại trị (bôi thuốc, ngâm rửa).
Nguyên tắc điều trị:
- Sơ phong thanh nhiệt: Loại bỏ phong tà, thanh nhiệt giải độc cho cơ thể, giảm triệu chứng ngứa ngáy, sưng đỏ.
- Kiện tỳ ích khí: Tăng cường chức năng tỳ vị, nâng cao khả năng miễn dịch của cơ thể.
- Bổ huyết dưỡng âm: Bồi bổ khí huyết, nuôi dưỡng làn da, giảm tình trạng khô ráp, ngứa ngáy.
- Trừ thấp chỉ ngứa: Loại bỏ thấp tà, giảm ngứa, cải thiện tình trạng mẩn đỏ, phù nề.
Các phương pháp điều trị:
Bài thuốc uống:
- Bài thuốc giải độc, thanh nhiệt: Chuẩn bị kinh giới 12g, phòng phong 12g, chỉ xác 12g, bạc hà 10g, liên kiều 16g, kim ngân hoa 16g, cam thảo 6g. Sắc tất cả các vị thuốc với 1 lít nước, đun sôi nhỏ lửa trong 30 phút. Chia phần thuốc đã thu được thành 3 lần uống trong ngày.
- Bài thuốc bổ khí, dưỡng huyết: Chuẩn bị đương quy 12g, bạch truật 12g, thục địa 16g, hoàng kỳ 12g, đảng sâm 12g, phục linh 12g, cam thảo 6g. Sắc tất cả các vị thuốc với 1 lít nước, đun sôi nhỏ lửa trong 30 phút. Chia phần thuốc đã thu được thành 3 lần uống trong ngày.
- Bài thuốc trừ phong, tán hàn: Chuẩn bị ma hoàng 6g, quế chi 10g, bạch thược 12g, sinh khương 10g, đại táo 3 quả, cam thảo 6g. Sắc tất cả các vị thuốc với 1 lít nước, đun sôi nhỏ lửa trong 30 phút. Chia phần thuốc đã thu được thành 3 lần uống trong ngày.
Bài thuốc bôi:
- Thành phần gồm có hoàng bá, khổ sâm, đại phù hình mỗi loại 30g; Kinh giới, ngưu bàng tử, thạch cao mỗi loại 20g; Bạch chỉ và địa phu tử mỗi loại 15g; Một lượng dầu dừa vừa đủ
- Các vị thuốc trên, trừ dầu dừa đem rửa sạch, để ráo nước.
- Sau đó đem tán nhỏ hoặc xay thành bột mịn.
- Cho dầu dừa vào chảo, đun nhỏ lửa cho tan chảy.
- Cho từ từ bột dược liệu vào, khuấy đều tay cho đến khi hỗn hợp sền sệt, đồng nhất, tắt bếp, để nguội.
- Cho thuốc mỡ vào lọ thủy tinh sạch, đậy kín nắp. Bảo quản thuốc ở những vị trí khô ráo, sạch sẽ, thoáng mát.
- Mỗi khi dùng thuốc người bệnh cần vệ sinh sạch sẽ vùng da bị nổi mề đay.
- Lấy một lượng thuốc mỡ vừa đủ, thoa đều lên vùng da tổn thương.
Bài thuốc ngâm rửa: Lấy kim ngân hoa 20g, ké đầu ngựa 20g, phòng phong 15g. Sắc với 2 lít nước, đun sôi nhỏ lửa trong 30 phút. Để nguội, dùng nước sắc để ngâm rửa vùng da bị nổi mề đay, 2-3 lần/ngày.
Trên đây là toàn bộ các thông tin về nổi mề đay chúng tôi muốn chia sẻ tới các bạn. Hy vọng rằng các kiến thức này sẽ giúp ích cho bệnh nhân trong quá trình điều trị, sớm đẩy lùi bệnh một cách hiệu quả và an toàn nhất.
Câu hỏi thường gặp
- Trẻ bị mề đay nên ăn kiêng những thực phẩm chứa hàm lượng histamine cao như hải sản, sữa, trứng, đồ hộp, thực phẩm lên men....
- Nên ăn những thực phẩm hàm lượng histamine thấp như hạt kê, dưa chuột, củ cải.
- Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng và có phương pháp chăm da đúng cách.
- Trẻ bị nổi mề đay khi tắm có thể sử dụng các loại lá như lá ngải cứu, lá chè xanh, lá khế, lá trầu không, lá kinh giới, lá mướp đắng, lá rau sam, lá ổi hoặc lá đơn đỏ để trị bệnh.
- Cách thực hiện bao gồm việc nấu nước từ các loại lá này và sau đó tắm trẻ trong nước nấu từ lá. Các loại lá này thường có tính chất chống vi khuẩn, chống viêm, và giảm ngứa, giúp làm dịu và chữa trị vết mề đay trên da của trẻ.
- Mẹ bị nổi mề đay vẫn có thể cho trẻ bú bình thường vì đây là bệnh không lây truyền và không lây qua đường sữa mẹ
- Nếu mẹ sử dụng thuốc điều trị mề đay thì nên hạn chế cho trẻ bú vì có thể gây hại cho thần kinh của các bé.
Người bị nổi mề đay có thể tắm bình thường nhưng cần tuân thủ các điều sau để bệnh không chuyển biến nặng hơn:
- Tắm bằng nước ấm
- Không chà xát mạnh trên vùng da bệnh
- Không nên tắm lâu, thời gian tắm chỉ khoảng 5 đến 10 phút
- Dùng sản phẩm dưỡng da lành tính phù hợp sau tắm.
Không có thời gian khỏi bệnh mề đay chính xác do còn tùy thuộc vào thể trạng bệnh, cơ địa mỗi người. Cụ thể, mề đay cấp tính có thể khỏi sau 1-2 ngày, thậm chí vài giờ. Nhưng mề đay mãn tính có thể cần điều trị trong khoảng 3-6 tháng. Riêng mề đay do di truyền thì người bệnh phải sống chung với bệnh tật cả đời. Để phòng bệnh, bạn cần chú ý chế độ ăn uống, sinh hoạt, có thể áp dụng các mẹo dân gian hoặc dùng thuốc khi bệnh trở nặng.
Xem chi tiết- Chuyên gia
- Cơ sở